Donderdag 7 maart om 11.15 uur gaan de handschoenen uit en discussiëren voor- en tegenstanders van marktwerking in het spoor met elkaar over alle mogelijkheden en onmogelijkheden, uitdagingen, wensen en wetgeving. Secretaris-generaal van ALLRAIL, Nick Brooks, zal tijdens de discussie vast aangeven dat Nederland zich op glad ijs heeft begeven met het onderhands gunnen van de hoofdrailnetconcessie aan NS voor de jaren 2025-2033.

De EU pleit voor liberalisering van de markt voor passagiersvervoer per spoor. In Spanje, Italië en Frankrijk schijnt dit goed uit te pakken – alhoewel er nooit en nergens 100 procent consensus bestaat natuurlijk – maar België en Nederland willen niet ‘in het pak’. Dit tot enorme ergernis van de Europese Commissie (EC), die al heeft aangekondigd een gerechtelijke procedure tegen Nederland te beginnen.

Immers, staatssecretaris Vivianne Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat heeft er – ondanks haar demissionaire status – in de laatste maanden van 2023 alles aan gedaan om de hoofdrailnetconcessie 2025-2033 getekend te krijgen. De concessie werd onderhands aan de NS gegund, precies zoals de volksvertegenwoordiging dat ook wenste. Volgens de EC druist dit in tegen Europese wetgeving.

Nederland denkt juridisch echter sterk te staan, aangezien het daadwerkelijk was toegestaan om de hoofdrailnetconcessie nog één keer onderhands te gunnen, vooraleer het zich moet gaan houden aan de Europese wetgeving die voorschrijft dat concessies voor spoornetwerken openbaar moeten worden aanbesteed. Die onderhandse gunning moest dan wél voor 24 december 2023 plaatsvinden en daar heeft Nederland keurig aan voldaan.

Echter, de EC vindt dat Nederland hier een listig spelletje heeft gespeeld. Het nog éénmaal onderhands gunnen was dan wel toegestaan, maar de nieuwe concessie zou dan wel per 1 januari 2024 moeten ingaan en niet, zoals nu het geval is, per 1 januari 2025. Dat is dus de inzet van de ingebrekestellingsprocedure die de EC is gestart tegen Nederland. Deze kan – en zal zeer waarschijnlijk – worden gevolgd door een gang naar het Hof van Justitie van de Europese Unie (EU-Hof) te Luxemburg.

Daarover zal het tijdens de forumdiscussie op RailTech Europe ’24 niet gaan, want de juridische kant van het verhaal is zo ingewikkeld dat niemand zich de vingers daaraan zal willen branden. Waar het wél over zal gaan is dat Nederland als spoorland niet te vergelijken is met grote landen als Frankrijk, Italië en Spanje. Niet voor niets zijn de Nederlandse politiek en de vakbonden faliekant tegen marktwerking waar het gaat om spoorconcessies.

Aan de discussie nemen deel Tijmen Voet, directeur Netwerkontwikkeling & Ontwerp bij de Nederlandse Spoorwegen; Delphine Grandsart, Senior onderzoeker van de European Passengers Federation, Viola Sütő, advocaat en eigenaar van LegalRail en Nick Brooks, secretaris-generaal van belangenorganisatie ALLRAIL, die onafhankelijke spoorwegondernemingen – zowel spoorwegmaatschappijen als verkopers van vervoersbewijzen – vertegenwoordigt.

Wil je deze discussie graag bijwonen? Registreer je dan nog gauw en je plaats in de zaal wordt gereserveerd! Pas op: er is nog een beperkt aantal plaatsen beschikbaar.

Lees ook:

• RailTech Europe ’24: Uitdagingen voor marktliberalisering in Europa
• Staatssecretaris tekent nieuwe hoofdrailnetconcessie
• Gunning HRN-concessie aan NS kan Nederland duur komen te staan
• Europese Commissie krijgt met wat vertraging antwoord op ‘dreigbrief’
• NS met Plan B nog minimaal tot 2027 op hoofdrailnet
• FMN in beroep zodra ministerie concessie aan NS verleent
• Staatssecretaris zet gunning aan NS door, ondanks Europees dreigement
• Staatssecretaris en Kamermeerderheid keren zich tegen spoorconcurrentie