Liveblog RailTech Europe dag 2: ERTMS, ATO en duurzaamheid

In dit liveblog beschrijven we de belangrijkste ontwikkelingen vanaf de drie podia van RailTech Europe Live, het grootse online vakevenement voor de spoorsector in Europa. Om 9:45 uur ging de tweede dag van start met een sessie van TNO over Automatic Train Operation (ATO) op de Tech Stage. Rond 17.00 uur ronden we af met de uitreiking van de Innovation Awards.

17:00 uur, Innovatie Awards

Uit de vijftien genomineerde bedrijven voor de innovatieprijzen kwamen Infrabel, 3M Poland, Network Rail, DB Vertrieb, Civil Water Management Limited en TrioLight als winnaar uit de bus. Na korte pitches van de genomineerden besliste de jury over de prijzen in de vijf categorieën: Infrastructuur, Rollend materieel, Digitalisering, Openbaar Vervoer en Start-Ups. Ook de deelnemers van RailTech stemden voor de Audience Choice Award.

16:00 Tech Stage: NS en Castlab

De Nederlandse Spoorwegen (NS) digitaliseren samen met Castlab onderdelen , waardoor op aanvraag metalen onderdelen kunnen worden geproduceerd. Koen Melis van Castlab en Joris van de Sande van NS brachten enkele van de mallen van een gedigitaliseerd object naar de RailTech studio. Door verouderde onderdelen te digitaliseren, kan een mal worden geprint en kunnen metalen items sneller worden gereproduceerd. Metalen objecten kunnen precies in de benodigde hoeveelheid worden besteld en binnen 10 dagen worden geproduceerd wanneer het item is gedigitaliseerd.

Koen Melis zegt dat een andere interessante mogelijkheid is om sensoren in de objecten in te bouwen. Castlab bekijkt dit samen met partner Dual Inventive. Dit biedt veel mogelijkheden voor predictive maintenance.

15:40, De emissievrije bouwplaats

De bouwplaatsen van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat zijn samen goed voor een uitstoot van 0,7 megaton CO2 jaarbasis. Dat moet veranderen en het doel is om in 2030 volledig klimaatneutraal en circulair te werken. Om daar te komen zijn er voor en door belanghebbenden zogeheten transitiepaden uitgestippeld.

Paul Norbart van ProRail en Simone Houtman van Rijkswaterstaat gingen dieper in op het transitiepad ‘bouwplaats en bouwlogistiek’. Daarbinnen wordt bijvoorbeeld ingezet op het gebruik van emissieloos materieel. Denk daarbij aan volledig elektrische graafmachines of waterstofvrachtwagens. Hiermee wordt niet alleen de CO2-uitstoot teruggedrongen, maar ook de uitstoot van stikstofoxiden en fijnstof.

Een van de middelen om tot het voor 2030 gestelde doen te komen is PIANOo, het Expertisecentrum Aanbesteden van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK).

Deze zogeheten buyer group is een vrijwillig samenwerkingsverband van publieke opdrachtgevers dat eind vorig jaar in het leven in geroepen. De groep heeft een gedeelde marktvisie- en strategie en wil naar de markt een eenduidig beeld schetsen van de manier van uitvragen. Zo moet het voor iedereen helder zijn waar men naartoe wil wat de emissieloze bouwplaats betreft, zegt Houtman.

ProRail en Rijkswaterstaat behoren tot de grote vissen binnen de buyer group, waar ook andere partijen als de Gemeente Amsterdam en Provincie Noord-Holland deel van uit maken. Het initiatief krijgt ondersteuning van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en het minister Binnenlandse Zaken en loopt nog tot 2022.

15:20 uur, ASAP ERTMS

ProRail gaat een innovatiepartnerschap aan met twaalf bedrijven om de invoering van ERTMS te versnellen. Dat is op de tweede dag van de RailTech Europe Live bekendgemaakt. In juli 2020 startte ProRail de aanbesteding ASAP ERTMS (Aanbesteding Snellere AanPak).

Wim Knopperts, ERTMS-directeur van het Nederlandse programma zegt dat er haast moet worden gemaakt met de uitrol, omdat duurzaamheidsdoelstellingen behaald moeten worden die afgesproken zijn in de Europese Green Deal. “We moeten de ‘shift to rail’ maken. De rol van de spoorwegen in de verduurzaming van transport is heel belangrijk.”

15:05 uur, Future Rail Mobile Communication System

Met een Poll over alternatieven voor 5G trapt dagvoorzitter Rogier Elshout het tweede blok van deze sessie af op de Main Stage. Via de chat ontstaat een levendige discussie over de vraag of satellietcommunicatie wel of geen goed idee is om GSM-R te vervangen. Een meerderheid van de stemmers vind het geen goed idee om af te wijken van 5G. Andere deelnemers stellen voor om 5G en een satelietverbinding te combineren. al is het maar als backup voor 5G.

Jean-Michel Evanghelou, bij UIC verantwoordelijk voor een standaard FRMCS oplossing voor heel Europa, geeft aan dat 5G de gekozen richting is voor het nieuwe communicatiesysteem, maar dat gaandeweg moeiteloos kan worden overgestapt op toekomstige varianten als 6G+. “We moeten sowieso voor 2025 een vervanger hebben voor GSM-R voordat het uit de lucht gaat.”

14:45 Tech Stage: Data-Driven approach bij ProRail

Jeroen Silfhout vertelt samen met Sara Larsson, Thomas Yperlaan & Rob Udink van CGI over de DDIO-applicatie, die met ProRail is ontwikkeld. Het is een systeem om te zien wanneer het veilig is om spoorwerkzaamheden uit te voeren. Het bevat ook instructies voor de leider van de treinbesturing en de veiligheidsinstructeur op de werkplek zorgt ervoor dat de juiste sporen worden gemarkeerd als bezet, zodat er daar zeker geen trein binnenkomt. Er is ook een schematische weergave die ter plaatse kan worden gegenereerd.

Sara Larsson van CGI: Met de data kunnen we een deel van de baan van Nederland ook in 3D simuleren. Deze simulatie kan worden gebruikt voor experimenten of onderzoek. Zo is er een experiment gedaan met de met Timtim app, waarmee machinisten meer informatie krijgen. Het is door machinisten in de simulatie gebruikt om te zien wat de impact hiervan is.

Vervolgens praten Maarten Zanen en Maarten de Vries van Ricardo Rail over Digital Asset Monitoring.

14:30, Duurzaam werken als uitgangspunt bedrijfsvoering

De zogeheten milieukostenindicator (MKI) wordt langzaam maar zeker het uitgangspunt voor de bedrijfsvoering in de spoorsector. ProRai ziet dat de MKI steeds vaker de norm is, aldus Jeroen ter Meer, Programmamanager Duurzaamheid bij ProRail.

Waar dat nog niet het geval is, merkt de spoorbeheerder dat de markt goed reageert op prikkels. Toen ProRail in 2018 de MKI structureel ging toepassen, bleek de markt daar klaar voor.

Afgelopen december is een verzwaring van het MKI-criterium ingevoerd. Daarbij werd onder meer het gunningsvoordeel voor goed presterende onderaannemers opgeschroefd van 10 naar 25 procent.

14:10 uur, digitale communicatie

In Duitsland werkt Deutsche Bahn aan een omvangrijk project om de infrastuctuur te digitaliseren. Philip Bürsch is verantwoordelijk voor het project Digitale Schiene Deutschland. Hij praatte de deelnemers aan het congres op de Main Stage bij over de huidige stand van zaken met ERTMS, ATO en FRMCS in Duitsland. hierover later meer.

11:40, Automatic Train Operation

Pavel Popov van Russian Railways gaf een update over de stappen die zijn gezet met Automatic Train Operation (ATO). De spoorwegmaatschappij kondigde eerder aan in september met de eerste autonome reizigerstreinen (GoA3) in de reguliere dienstregeling te gaan rijden.

In de regio Moskou test het bedrijf momenteel twee verschillende passagierstreinen die rijden onder Grade of Automation 3 (GoA3). Ook is een derde in ontwikkeling voor GoA4. Popov wijst erop dat er verschillende tests zijn uitgevoerd met obstakeldetectie-systemen. “Het is belangrijk om deze systemen zowel in de baan als met een simulator te testen. Met de simulator kun je heel veel verschillende situaties simuleren die zich kunnen voordoen die moeilijk in de praktijk te testen zijn. ”

Popov geeft aan enkele maanden geleden te zijn gestart met het testen van een in- en uitstap-controlesysteem voor passagiers. “Uit deze proeven zijn interessante resultaten gekomen. Je kunt op de camera bijvoorbeeld zien dat het mogelijk is om verschillende gevaarlijke situaties te detecteren.”

14:00 uur, Energie en Stations

Het energieverbruik van de ongeveer 400 stations van ProRail ligt op zo’n 50 miljoen kWh per jaar, bijna tweemaal zoveel als alle huishoudens bij elkaar.

Daarmee verbruiken de stations een derde van alle energie die ProRail op jaarbasis nodig heeft, zegt Andreas Toufexes, Adviseur Stations, Ontwikkeling & Beleid bij ProRail. Tot de grootverbruikers op het station behoren de roltrappen en de verschillende installaties op de perrons, zoals verlichting, bewegwijzering en klokken.

Bij een proef op Station Zwolle wist ProRail door het functioneren van de roltrappen tegen het licht te houden het verbruik met een kwart te verlagen. Daarmee werd het totale energieverbruik van het station met 8 procent gereduceerd.

De afsluitende tip van Toufexes om de energietransitie van ProRail te bespoedigen gaat ook over de roltrap. Neem wat vaker de trap en gebruik de roltrap alleen om naar beneden te gaan. Dan werkt deze namelijk als een fietsdynamo. De roltrap omhoog vreet daarentegen energie.

11.20 uur, Simulatie voor ontwikkeling van ERTMS-innovaties

Emdzad Sehic en Jelle van Luipen van ProRail demonstreren in een workshop op de ProRail Stage hoe de grotendeels in eigen beheer ERTMS-simulator werkt. De spoorbeheerder gaf vanuit het eigen hoofdkwartier in Utrecht ook zijn visie over het matchen van simulatietools met andere applicaties.

Henrico Plantinga en René van der Haar (foto) gingen daarna in op de rolverdeling van ingenieursbureaus en ProRail bij het ontwerpen van een ERTMS baanvak.

11.15 uur, ATO over ETCS in het Zwitserse gemengde spoornet

DB Cargo deed een veldtest met ATO over ETCS in het Zwitserse hoofdspoornet. Deze test werd gedaan met het Automated Rail Cargo Consortium (ARCC) in samenwerking met het X2Rail-3 consortium onder leiding van Thales. Baseliyos Jacob van DB Cargo deelt in een vraaggesprek zijn ervaringen over deze tests.

Hiervoor werd een Bombardier Traxx AC1 locomotief gebruikt in combinatie met veertien Eanos wagons geladen met grind. De combinatie woog 1274 ton en was 240 meter lang. Een van de deelnemers vraagt naar de grootste uitdagingen voor deze test. “We hadden zes maanden vertraging door de Covid-beperkingen. Daarnaast bracht het testen tussen de normale dienstregeling met zo’n grote goederentrein wel de nodige operationele uitdagingen met zich mee.”

Verder sneeuwde en regende het flink tijdens de testen en vroor het ’s nachts twintig graden. “We hadden deze test oorspronkelijk zes maanden eerder gepland in een seizoen met veel zonuren en stabieler weer”, aldus Jacob. “Maar zo konden we de systemen wel onder alle omstandigheden testen, dat is ook positief.”

10:45 uur, zijn zelfrijdende treinen veiliger zonder machinist aan boord?

Tijdens zijn presentatie op de Tech Stage vraagt Michiel Veltman, senior consultant bij Royal Haskoning DHV aan het publiek of zelfrijdende treinen zonder machinist aan boord veiliger zijn dan een door mensen bestuurde trein. Een meerderheid denkt van wel. Veltman schetste daarvoor alle aspecten waar een menselijke bestuurder kennis van moet hebben om in te spelen op onverwachte omstandigheden.

“Als die expertise volledig door machines kan worden overgenomen dan is het inderdaad veiliger, maar dat zal wel eerst uitgebreid getest moeten worden. ATO is immers mooi, maar het mag nooit ten koste gaan van de veiligheid op het spoor.”

10:00 uur Tech Stage TNO en ProRail

Jaco van Meijeren van TNO schetst de verwachte voordelen van Automatic Train Operation. Meer treinen op dezelfde infrastructuur, betrouwbaarder, punctueler, minder energieverbruik en onderhoud en veiliger. “Deze worden allemaal gezien als potentiële voordelen, omdat ze in de praktijk nog niet zijn bewezen.”

Verder kost de standaardisering van systemen veel tijd, moet er apparatuur ingebouwd worden, moet er een duidelijke business en use case zijn. “Doet het systeem wat we er van verwachten? de acceptatie door medewerkers en reizigers en natuurlijk de juridische aspecten.”

Een van de deelnemers vraagt of we op ERTMS moeten wachten voor de uitrol van ATO of dat het ook kan met het huidige ATB. “ATO over ATB is niet eenvoudig”, vertelt Patrick Combrink van ProRail. “Vooral omdat ATB geen digitaal veiligheidssysteem is, dus dat zou er apart bijgebouwd moeten worden. Maar NS is wel aan het testen met ATO en ATB”

Lammert Visser, Projectmanager van het ATO team bij NS geeft om 11.55 uur een presentatie op de Main Stage  over deze test. NS bouwde samen met de Spaanse treinenbouwer CAF een experimentele ATO oplossing gebaseerd op ETCS

10:00 uur Main Stage

Moderator Rogier Elshout opent de conferentie en begint met een gesprek met Simon Fletcher, directeur Europa bij internationale spoororganisatie UIC. Fletcher wijst erop dat een van de voordelen van ERTMS is dat er straks “één enkel systeem” is dat “meervoudig voor efficiëntie zal zorgen. “Dit Europese systeem zal de interoperabiliteit vergroten en helpt treinen naadloos tussen de lidstaten te rijden.”

Elshout wijst erop dat ERTMS het probleem van 27 verschillende systemen moest oplossen, maar lidstaten tegelijkertijd nog hun oude systemen vasthouden. Fletcher zegt dat de installatie van ERTMS “niet van de ene op de andere dag geregeld is”. “Je kunt het niet loskoppelen en aansluiten als een legoset. Je hebt ook een nationaal systeem dat soms nog niet de einde van de levensduur heeft bereikt. Je moet het dus stap voor stap doen.”

Zonder ERTMS kan de Europese spoorsector geen verdere stappen maken in de digitalisatie, waarschuwde ERTMS-coördinator Matthias Ruete. “ERTMS de ruggengraat is van de digitalisatie van het spoor. “Als we het op een goede manier gebruiken dan kunnen we stappen maken met digitale interlocking, Digital Coupling en satelliet-verbindingen.”

Duurzaamheidsdoelstellingen

Wim Knopperts, ERTMS-directeur van het Nederlandse programma is het eens met Ruete. “We moeten versnellen. Ik denk dat dit in Nederland ook mogelijk is. Daarvoor zijn we een tender gestart.”

Volgens hem is het ook nodig om haast te maken met de uitrol, omdat duurzaamheidsdoelstellingen behaald moeten worden die afgesproken zijn in de Europese Green Deal. “We moeten de ‘shift to rail’ maken. De rol van de spoorwegen in de verduurzaming van transport is heel belangrijk.”

9:45 uur Tech Stage

In de eerste presentatie op de Tech Stage geven Patrick Combrink van ProRail en Jaco van Meijeren van TNO een overzicht van de urgentie, de huidige status, wat er nog moet gebeuren en welke voordelen ATO oplevert in Nederland. TNO presenteerde eerder dit jaar een position paper waarin het onderzoeksinstituut aangaf dat de Nederlandse spoorsector haast moet maken met de uitrol van ATO omdat anders de concurrentieachterstand met het wegvervoer te groot wordt. lees hier meer over het position paper van TNO.

Lees meer over de eerste dag van RailTech Europe in de Liveblog van Dag 1.