In dit liveblog beschrijven we de belangrijkste ontwikkelingen vanaf de drie podia van RailTech Europe Live, het grootse online vakevenement voor de spoorsector in Europa. ProRail-directeur John Voppen en Joan Blaas, directeur van organisator ProMedia openden het evenement. Daarna sloot de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat Stientje van Veldhoven aan met een videospeech.

15:00 Passagiersperspectief en competitie in het spoor

Om een modal shift te realiseren, moet ticketverkoop voor treinen eenvoudiger worden gemaakt, passagiersrechten worden gewaarborgd en het systeem in het algemeen vanuit het perspectief van de passagier worden bekeken, zegt Delphine Grandsart, onderzoeker bij de European Passenger Federation (EPF). Waarvoor is het moeilijkst om op de agenda te komen? “De bereidheid om samen te werken is soms een gevoelig onderwerp, maar gegevensuitwisseling is noodzakelijk”.

Vanuit het oogpunt van de passagiers is het altijd goed om een keuze te hebben, over het algemeen gaan de prijzen omlaag en verbetert de kwaliteit, zegt Arriën Kruyt van de European Passengers’ Federation. Wat zou de overheid kunnen doen? “Doe eerst iets aan de zeer hoge toegangskosten voor het spoor.”

Nick Brooks van AllRail: “We hebben een naadloos netwerk van grensoverschrijdend spoor nodig, net als op nationaal niveau, en concurrentie is daarbij belangrijk.” Hij zou bijvoorbeeld eindelijk een andere spoorvervoerder naast Eurostar in de Kanaaltunnel zien.

14:00 Modal shift creëren: TEN-T en Trans-Europ Express 2.0

“In het digitale tijdperk willen klanten weten waar goederen zich bevinden, meer dan 50 procent van het goederenvervoer per spoor is grensoverschrijdend”, zegt Chatherine Trautmann, Europees coördinator voor de Noordzee-Baltische TEN-T-corridor. Hoe zouden de spoorwegen in Europa eruit zien als er geen TEN-T-netwerk was? “De systemen zouden alleen nationaal zijn, met minder concurrentie maar ook minder samenwerking om tot een digitale transformatie te komen.” Rail Baltica is belangrijk voor het creëren van een verbinding tussen Oost en West, maar de economische waarde staat centraal. De doelstelling voor voltooiing is 2030.

De Trans Europe Express (TEE) is een symbool van Europese cohesie. Met de TEE 2.0 wordt dit weer nieuw leven ingeblazen, zegt Florian Böhm, hoofd van het secretariaat van de federale regeringscommissaris voor spoorvervoer, het Duitse ministerie van Transport en Digitale Infrastructuur. Het bestaat uit drie componenten: een geïntensiveerde bi- en multinationale samenwerking om dienstregelingen te coördineren voor een grensoverschrijdend netwerk met meer verbindingen tussen knooppunten en knooppunten, de ‘Europatakt’. Het biedt ook directe verbindingen op langere routes, waarbij bestaande nationale routes en een netwerk van nachttreinen worden geïntegreerd.

“Er zijn lijnen die al bestaan, maar een nieuw idee is om bestaande verbindingen aan te sluiten op langere verbindingen zonder dat je tijdens de reis van trein hoeft te wisselen.”

Er zijn enkele vragen van het publiek waarom sommige steden worden ‘overgeslagen’ en waarom de gepresenteerde routes zo zijn gekozen. Als stakeholders samenwerken, kan het concept worden aangepast en kunnen op basis van de dienstregelingen meer verbindingen tussen Europese knooppunten en economische centra worden gemaakt, reageert Florian Böhm.

12:50 ProRail Stage, Routekaart voor een Europees spoorboekje

Europa doet er goed aan om werk te maken van meer internationale treinen, die bovendien vaker rijden. Ook moet er aandacht komen voor directe verbindingen en het verbeteren van routes waarop je moet overstappen. Dat is de boodschap van Jeroen Wesdorp (Programma-manager Landelijk Netwerk, ProRail) & Thomas Moerman (Team Lead International Affairs, Infrabel).

Zij maken onderdeel uit van EuroLink, een platform van Europese experts op het gebied van netwerkplanning. Zij hopen politieke ambities te vertalen naar concrete plannen voor een Europees spoorboekje.

Wesdorp constateert dat je met de trein weliswaar prima naar het buitenland kunt, maar dat er op het vlak van de dienstregeling nog een hoop winst te behalen valt. Als voorbeeld wijst hij naar de Eurostar. Inmiddels is er een directe verbinding tussen London en Amsterdam, maar de reis zou met enkele verbeteringen nog minimaal een half uur sneller kunnen.

Het duo heeft voor ogen dat de internationale treinen vaker gaan rijden, dat de reistijd teruggebracht wordt, dat het overstappen gestroomlijnd wordt en dat meer directe verbindingen komen.

“We hoeven niet direct overal naartoe met de trein, maar het zou wel een stuk eenvoudiger moeten worden om slots aan te vragen. Daarnaast moet het zo zijn dat je niet alleen de grens oversteekt, maar dat het tevens makkelijker wordt om dat land te doorkruisen”, legt Wesdorp uit.

Ook kan de overstap op veel plaatsen beter. Denk aan Parijs, waar je op Gare du Nord aankomt en vervolgens naar een ander station moet zien te komen om je reis voort te zetten.

12:00 uur ProRail Stage, Miguel Loos, Architect & senior advisor for architecture and urbanism, Bureau Spoorbouwmeester

Er moet een etiquette voor de succesvolle samenwerking komen tussen de verschillende belanghebbenden in een stedelijk stationsgebied. Dat zegt Miguel Loos, Architect & senior advisor for architecture and urbanism, bij Spoorbouwmeester vandaag tijdens RailTech.

Rond treinstations is weliswaar restruimte over, maar deze is beperkt gezien de ambities die er zijn. De uitdaging is om alles een plekje te geven, aangezien de ambities van de belanghebbenden niet altijd op een lijn zitten.

Daarom is er gewerkt aan zogeheten bouwstenen voor een optimale inrichting van een stationsgebied. Hoe regel je goede toegang voor fietsers van het stationsgebied, wat is de beste plek voor een taxistandplaats en waar is de ruimte voor deelvervoer? Dergelijke zaken moeten onder de aandacht gebracht worden.

De belangrijkste aanbevelingen van Bureau Spoorbouwmeester voor de inrichting van een stationsgebied zijn de volgende: veranker het stationsgebied in het stadscentrum en zorg dat de toegankelijkheid gewaarborgd is, ook naar de toekomst toe. Zorg daarom dat er ruimte voor uitbreiding blijft. Ten derde, houd aandacht voor de publieke ruimte en geef voetgangers en fietsers de meeste ruimte. Blijf terughoudend met bebouwing over het spoor, want je moet ervoor zorgen dat het gebied overzichtelijk blijft. Tenslotte, zorg voor een goede zichtbaarheid van het stationsgebouw en laat deze niet verdrinken in de omgeving.

12:00 uur ProRail Stage, spoorgoederenvervoer

Op het derde podium van RailTech Europe, dat in de Inktpot in Utrecht staat, gaat het management van ProRail in op de toekomst van spoorgoederenvervoer.  “Niet iedereen heeft een positief beeld van het spoorgoederenvervoer, vooral door zaken als trillingen en geluidsoverlast”, Aldus Carel Robbeson van RailCargo. “Er zijn er nog altijd mensen die denken dat er veel gevaarlijke stoffen over het spoor gaan. De politiek gaat te gemakkelijk mee in dergelijke verhalen. Wij benadrukken keer op keer dat het goederenvervoer veilig en duurzaam is, maar soms voelt het of we moeten bewijzen dat de zee zout is.”

“We willen het goederenvervoer beter op de kaart zetten”, zegt Ans Rietstra, operationeel directeur van ProRail. “Zodra een goederentrein voorbij rijdt, willen we dat mensen het idee krijgen dat die trein er voor hen is. ‘He, daar zit ook mijn bestelling bij. Deze trein rijdt er ook voor mij’. Het moet duidelijk zijn waarom de goederen over het spoor gaan, ook vanuit het oogpunt van duurzaamheid: we stoten minder CO2 uit en we helpen mee het aantal files terug te dringen. Tenslotte moeten we blijven communiceren over het werk dat verzet wordt: we werken aan de staat van het spoor, we werken aan het terugdringen van trillingen en we zijn aan de slag om de situatie op het spoor in de grote havens te verbeteren.”

11:00 uur Tech Stage, the Passenger

De TU Delft en NS gaan in op de gevolgen van de COVID-pandemie voor het treingebruik. Mark van Hagen van NS gaat in op de plannen van NS voor na de crisis. Hoe reizigers gespreid kunnen worden over de dag om drukke spitsen in de trein te voorkomen. “We zijn bezig met een proef met de universiteit van Nijmegen om colleges te spreiden zodat niet alle studenten de trein tegelijk pakken. Maar we kijken ook naar flexibele ticketprijzen kan mensen ook aanmoedigen om op een ander tijdstip te kiezen.”

Niels van Oort: “Je ziet dat werkgevers in plaats van een leaseauto die een groot deel van de tijd stil staat, werknemers stimuleren om de fiets te gebruiken. Ook hier moet er een financiële prikkel zijn. Vervoerders kunnen hier ook van profiteren.”

“COVID heeft laten zien dat we flexibel kunnen zijn met ons werk, daar moeten we in de toekomst gebruik van maken.”

Mark van Hagen: “Spreiding reizigersstromen, we gaan zien dat meer mensen vanuit huis werken en studeren. Ik verwacht meer vrijetijdsreizen. Geeft mensen daarom een reden om met het OV te reizen. Maak toeristische kaarten waar de trein deel van uitmaakt van het reisprogramma.

Niels van Oort: “Als je wilt dat mensen buiten de spits gaan reizen moet je echt prijsdifferentiatie gaan toepassen. Nu is ook het moment om te kijken wat we willen met OV. Het heeft een prijs. Niet alleen op tijd, betrouwbaar en betaalbaar, maar ook toegankelijk en goed te combineren met andere transportvormen. Nu kijken naar wat het mag kosten.”

11:00 uur Paneldiscussie

Rogier Elshout: “ERTMS is al decennia een veelbelovende stap en gaat zorgen voor naadloos grensoverschrijdend treinverkeer, maar nu mag een locomotief die in Duitsland is toegelaten Nederland niet in en andersom. En Duitsland koopt zware treinen, maar dat zorgt in Nederland voor problemen vanwege de instabiele ondergrond hier. Hoe gaan we dat oplossen?”

John Voppen: “Procedures staan samenwerking in de weg, cultuur is groter obstakel dan techniek.”

Herald Ruijters: “Tot nu toe merkten we weinig gevoel van urgentie, maar inmiddels wordt er aan gewerkt. En zijn met met de ERA (European Railway Agency) al een flink eind op weg met Europese toelatingen.

Marjan Rintel: “Een Europees ticketing systeem is ontzetten belangrijk. In de luchtvaart heb je IATA als onafhankelijk instituut dat dit mogelijk maakt. Dat hebben we op het spoor niet.”

Rogier Elshout: “Willen jullie dit uit handen geven, want Deutsche Bahn heeft hier een mooi systeem voor.”

Marjan Rintel: “Het moet een onafhankelijk systeem zijn.”

Rogier Elshout: “Ligt hier een taak voor de Europese Commissie?”

Herald Ruijters: “Ik ben blij te horen dat er bereidheid is bij NS, maar wij kunnen dat systeem niet bouwen of beheren. We kunnen er wel op aandringen of aanmoedigen dat het er komt.”

10:55 uur Diederik Samsom, hoofd van het kabinet van Eurocommissaris Frans Timmermans

Diederik Samsom is als kabinetschef van Frans Timmermans nauw betrokken bij de Green Deal. Hij noemt Rail Baltica als een van de vele spoorprojecten die in Europa lopen. “Een miljarden- investering die miljoenen banen oplevert. Digitalisering maakt treinvervoer betrouwbaarder en efficiënter. Laten we daarom het ERTMS-project afmaken. We waren er al mee bezig toen in woordvoerder transport was voor de PvdA in Nederland, en dat is meer dan vijftien jaar geleden.”

Het stimuleren van de trein in plaats van het vliegtuig moet volgens Samsom onder meer door meer belasting op vliegen. Moeten we korte vluchten niet gewoon verbieden? Vraagt Rogier Elshout zich af. Marjan Rintel ziet meer in betere verbindingen, zoals met Berlijn. Maar daarnaast het gelijktrekken van de belastingdruk op vliegen en treinreizen.

Samsom verwacht dat een verbod op vluchten korter dan 500 kilometer te veel haken en ogen kent om uit te voeren. Een aantrekkelijk alternatief werkt beter denkt hij.

10:50 uur Marjan Rintel, directeur NS

De nieuwe directeur van vervoerder NS ziet het jaar met vertrouwen tegemoet ondanks corona. “We hebben in Nederland een enorme opgave voor woningbouw, daar hoort transport bij. Het spoor is hiervoor de uitgelezen vorm.” Verder constateert Rintel dat er decennialang nauwelijks geïnvesteerd is in het spoor. “Nu is het moment om die schade in te halen. Overheden moeten investeren, investeren en nog eens investeren in het spoor.”

10:25 uur Herald Ruijters, DG Move European Commission

Dagvoorzitter Rogier Elshout legt de uitslag van de poll voor aan Herald Ruijters, directeur van DG Move bij de Europese Commissie. De pollvraag was wat deelnemers vinden van de Europese Commissie. De meeste stemmen gingen naar het Dapper slechten van barrieres voor internationaal treinverkeer.

“Onze rol is om het mogelijk te maken en daarna te zorgen dat het ook gebeurt. Een sterk middel zijn fondsen als dat van Connecting Europe, 70 procent van deze investeringen gaan naar het spoor.”

Elshout vraagt zich af wat er aan het einde van het Europees Jaar van het Spoor terecht komt van de plannen die de Europese Commissie heeft voor het spoor. “Het Vierde spoorwegpakket is uiteindelijk ook in een sterk verwaterde vorm aangenomen. Hoe gaat dat hier?”

“We nemen weliswaar kleine stapjes, maar wel op de goede manier. We volgen een democratisch proces in Europa dat kost tijd en aanpassingen. Het gaat hier nu eenmaal niet zoals in China. Daar worden nieuwe spoorlijnen hoe dan ook worden aangelegd. Dwars door de tuinen van mensen. In Europa houden we rekening met de belangen van alle partijen.”

Deelnemen aan RailTech Europe? Ga naar de website om te registreren en deel te nemen aan het evenement en het netwerk platform.

10:10 uur Speech Stientje van Veldhoven

Staatssecretaris van Infrastructuur Stientje van Veldhoven sprak in haar speech over de voordelen van de trein boven wegvervoer. Maar ook over de 30 procent groei die Europees verkeer doormaakte sinds de jaren ’90 en het beperkte aandeel van het trein verkeer hierin.

“Ons gezamenlijke doel is duidelijk, omdat zowel de economie als het milieu profiteren van vervoer per spoor. Als we echte vooruitgang willen boeken, moeten we de krachten bundelen. Het valt niet te ontkennen dat het Europese railnet de vorm van een lappendeken heeft. Daarom ben ik heel blij dat we een International Rail Passengers Platform hebben opgericht, waarin de lidstaten samen kunnen werken aan het verbeteren van het internationaal treinverkeer.”

10.00 uur European Year of Rail

Korte samenvatting van de doelen van het Europees Jaar van het Spoor

9:40 uur Startsein

ProRail-directeur John Voppen en ProMedia-directeur Joan Blaas openden het driedaagse online spoorevenement John Voppen riep alle deelnemers op niet alleen te kijken naar RailTech, maar er een echt evenement van te maken waar deals worden gesloten en afspraken gemaakt. “Let’s not make RailTech a museum where you just watch nice innovations. Do something with it, meet people!”

9:30 uur Welkom

Dagvoorzitter Rogier Elshout en RailFreight-redacteur Majorie van Leijen leiden de dag in en leggen uit hoe het evenement werkt en wat er op de verschillende podia te doen is.