Wereldwijde klimaatverandering heeft verregaande gevolgen voor alles, waaronder het spoor. Een jaar geleden werd dit duidelijk tijdens de watersnood in Limburg en België, waarbij ook grote schade ontstond aan een groot deel van het spoor bij Eijsden in Limburg. Wat heeft de spoorsector geleerd van deze extreme overstromingen, en andere effecten van het veranderende klimaat?

Net zoals het overgrote deel van de infrastructuur in Nederland, is ook het spoornetwerk gebouwd voor een gematigd zeeklimaat, zoals we dat van origine hebben in dit land. Milde winters wisselen zich af met relatief koele zomers. De spoortrajecten leveren daarom de beste prestaties bij temperaturen die bij het zeeklimaat passen.

Maar onder invloed van een warmer wordend klimaat, moet het spoor in ons land vaker omgaan met bijvoorbeeld hevige regenbuien en hitte. De hitte kan staal laten uitzetten, kunnen elektriciteitskasten bij het spoor te heet worden of kunnen bermbranden ontstaan. Dit heeft invloed op de treinen die elke dag gebruik maken van het spoor, en daarmee ook de miljoenen Nederlanders die gebruik maken van het spoorvervoer.

Klimaatbestendige uitvoer van herstelwerkzaamheden

In juli 2021 kwam het treinverkeer van Maastricht naar het Belgische Visé en Luik plat te liggen, doordat de verbinding onder water kwam te staan na heftige regenval. De schade aan het Nederlandse spoor werd geschat op een half miljoen, maar in België liepen de schadekosten op tot tientallen miljoenen euro’s.

Bij Eijsden moesten direct twaalf railspoelen vervangen worden. Een railspoel is een elektrotechnische component waarmee beide spoorstaven kunnen worden verbonden voor de tractie-retourstroom.

ProRail liet vorig jaar bij de herstelwerkzaamheden al gelijk bestuderen hoe deze met het oog op de toekomst het beste uitgevoerd kunnen worden. “Bij herstel wordt nu ook al gekeken naar de wijze waarop we dat klimaatbestendig kunnen uitvoeren, dus bijvoorbeeld door direct zaksloten aan te passen”, zei een woordvoerder destijds. Deze sloten vangen het regenwater op waarna het wegzakt in de bodem.

“Daarnaast vragen we onze collega’s van klimaatadaptie – een team wat zich bezighoudt met klimaatverandering en wat de gevolgen hiervoor zijn voor het spoor – om tot extra verbetermaatregelen te komen.”

Deutsche Bahn nog altijd bezig met herstel

Infrabel-ingenieur Bart Kamoen zei tijdens een webinar van zusterpublicatie RailTech.com eerder dit jaar dat de relatieve zwakte van de taluds en spoordijken een belangrijke les was. Deze bleken erg gevoelig voor erosie. Kamoen pleitte destijds voor nieuwe richtlijnen bij de aanleg van spoorinfrastructuur.

Deutsche Bahn (DB) liet donderdag weten dat ook zij bij de herstelwerkzaamheden ingezet heeft op klimaatadaptie. Ook gaat het slimmer te werk bij de aanleg van nieuwe infrastructuur. Zo worden spoorbruggen waar mogelijk voorzien van smallere brugpijlers. Ook wil het voortaan de faciliteiten voor rijwegbeveiliging voortaan op hoger gelegen plekken bouwen. In Duitsland wordt nog altijd gewerkt aan het herstel van het spoor. Volgens DB is nu 85 procent van de beschadigde spoorinfrastructuur gerepareerd. Het zal nog tot het einde van 2025 duren voordat al het werk afgerond is.

Erosiematten

Een voorbeeld van infrastructuur dat veel last heeft van zware regenbuien zijn de spoordijken. Zo’n 7.000 kilometer aan spoor ligt over deze dijken, waarover steeds meer zwaardere treinen rijden. De stevigheid van de spoordijken lijdt onder wateroverlast. Zo raakte vorig jaar raakte de spoordijk van de lijn Weert-Roermond verweekt door het vele water in de omgeving. ProRail liet onderzoek doen naar het fenomeen door ingenieursbureau’s Sweco, Arcadis, Witteveen + Bos en Royal HaskoningDHV.

Bij het druk bereden traject Groenekan bij Utrecht werden naar aanleiding van dit onderzoek zogeheten erosiematten aangebracht door aannemer Molhoek-CCT. Het beschermingssysteem moet de spoortaluds helpen bij extreme regenval. De taluds worden afgewerkt met grond en een gras/kruidenmengsel. Door de matten krijgen de taluds een erosiebestendige toplaag en zo worden de spoordijken klimaatbestendig.

Lees ook:

• Schade aan Duits spoor door overstromingen loopt in honderden miljoenen
• ProRail: herstel spoor Limburg vanavond afgerond, herstel België duurt langer
• Geen treinen tussen Maastricht en Sittard vanwege gat in dijk
• Spoor België verzakt, herstel kan weken duren
• KiM: hitte en wateroverlast grootste bedreigingen door klimaatverandering voor het spoor