overstromingen Belgie

Infrabel over overstromingen: ‘Nooit verwacht dat spoordijken zo instabiel zouden worden’

“De overstroming van vorig jaar was de ergste ramp die we ooit hebben meegemaakt bij de Belgische spoorwegen.” Dat zei civiel ingenieur Bart Kamoen van Infrabel dinsdag tijdens een webinar van vakblad RailTech over de impact van klimaatverandering op de spoorsector. Hij legde uit hoe Infrabel omging met de nasleep van de overstromingen en wat er is gedaan om het spoor robuuster te maken. 

In juli 2021 viel er in twee dagen tijd enorm veel regen, na twee maanden extreem nat weer. In de smalle valleien van het Ardennenplateau, waar alle spoorlijnen en wegen liggen, steeg het waterpeil vier tot vijf meter. “Het water nam alles mee op zijn weg, ook de dijken van het spoor en delen van bruggen. Dit bracht hoge kosten met zich mee”, legde Kamoen uit.

Bijna alle spoorlijnen in het zuiden van België waren buiten gebruik. Na ongeveer anderhalve maand konden de treinen echter alweer op alle lijnen rijden. Daarvoor moest drie kilometer spoorbedding opnieuw worden aangelegd, vier bruggen en meer dan tweeduizend dwarsliggers moesten worden vervangen en enkele kilometers bovenleiding herbouwd. De totale kosten van de herstellingswerken bedroegen zo’n zestig miljoen euro voor Infrabel.

Erosie van taluds

Een van de grootste problemen was de erosie van de rivieroevers en de erosie van de voet van de spoordijken, de hellingen waar de spoorlijnen op lagen, stelde Kamoen. “We hadden nooit verwacht dat al die oevers zo instabiel zouden worden, wat nog steeds zorgwekkend is.”

In sommige gebieden zijn er spoordijken met een hoogte van meer dan tien meter. Deze oevers zijn historisch, dat wil zeggen dat ze zo’n honderd jaar oud zijn, legt Kamoen uit. Ze werden onstabiel met de stijgende niveaus en de grond viel naar beneden.

“Een oplossing voor de taluds werd ter plaatse gemaakt door grote kalksteenblokken op elkaar te stapelen, waardoor de voet van de taluds meer gewicht kreeg”, zegt Kamoen. Deze blokken werden op afroep gewonnen en geleverd in de tijd dat Infrabel de taluds moest herstellen. In totaal werd meer dan drie kilometer van deze muren gebouwd. Bij een volgende overstroming kunnen ze ook helpen om erosie van de dijken te voorkomen.

Slide met kalkstenen als oplossing voor herstel na overstromingen door Infrabel
De plaatsing van kalkstenen maakt de taluds robuuster. Bron: Infrabel

Oude bruggen

De getroffen lijnen dateren allemaal uit eind negentiende eeuw en de bestaande landhoofden van de bruggen zijn nooit vervangen. “In België hebben we de neiging om de landhoofden te recyclen en nieuwe bruggen op de bestaande te zetten.” De bruggen zijn op een ouderwetse manier gebouwd, met houten palen en gemetselde landhoofden. “Sommigen zeggen dat ze vroeger solide werken maakten, maar daar ben ik het niet mee eens, omdat duidelijk werd dat ze niet tegen het water kunnen”, aldus Kamoen.

Er moet gewerkt worden om erosie van de rivierbedding nabij de sporen te voorkomen, maar als het erop aankomt is er de vraag wie hiervoor verantwoordelijk is. Normaal gesproken zijn de regio’s verantwoordelijk voor de rivieren, maar het is ook de vraag wie het initiatief neemt en wie betaalt, legde hij uit. “Dit is ook een van de redenen waarom nooit alle oude landhoofden zijn vervangen.”

Er zijn betere regels nodig

Voor het ontwerp van nieuwe bruggen en taluds is betere regelgeving nodig, zei de civiel ingenieur. Er moet rekening worden gehouden met stijgende grondwaterstanden, wat nu niet het geval is bij regelgeving voor bijvoorbeeld de stabiliteit van bruggen. “De rekenmethode die we tot nu toe gebruikten was om tot één meter bij de grondwaterstand op te tellen, maar dat is duidelijk niet genoeg”, zegt Kamoen.

Een van de belangrijke zaken die Infrabel na de overstroming heeft ervaren, is het belang van onderwaterinspecties en de evolutie van de situatie wanneer het water zich terugtrekt. De Belgische spoorbeheerder is bezig met het maken van een risicoanalyse voor klimaatverandering op het spoornet, inclusief het overstromingsrisico.

Ook wordt er gewerkt aan het controleren van dijken in regio’s die mogelijk onder water komen te staan ​​en deze te rangschikken naar risico van instabiel worden bij overstroming, waar Kamoen ook aan werkt. Een taak van Infrabel is ook het controleren van spoortunnels om te zien of de pompinstallaties bestand zijn tegen hevige regenval, zegt hij. In de nabije toekomst zullen nieuwe regengegevens beschikbaar zijn om mee te werken.

De overstromingen hebben een blijvende impact gehad en laten zien hoe betere voorbereidingen nodig zijn voor gevallen van extreem weer, maar ook voor noodhulp. Kamoen: “Momenteel hebben we procedures voor sneeuwval en hitte in België, maar we zouden ook noodprocedures moeten hebben voor hevige regen.”

Het RailTech-webinar over adaptatie aan klimaatverandering is terug te kijken via deze link. Tijdens RailTech Europe in juni is Rail Resilience and Sustainability een van de drie onderwerpen van de conferentie.

Auteur: Esther Geerts

Esther Geerts is journalist van RailTech.com, de internationale zusteruitgave van SpoorPro.

Reageer ook

Nog maximaal tekens

Log in via een van de volgende social media partners om je reactie achter te laten.

Infrabel over overstromingen: ‘Nooit verwacht dat spoordijken zo instabiel zouden worden’ | SpoorPro.nl
overstromingen Belgie

Infrabel over overstromingen: ‘Nooit verwacht dat spoordijken zo instabiel zouden worden’

“De overstroming van vorig jaar was de ergste ramp die we ooit hebben meegemaakt bij de Belgische spoorwegen.” Dat zei civiel ingenieur Bart Kamoen van Infrabel dinsdag tijdens een webinar van vakblad RailTech over de impact van klimaatverandering op de spoorsector. Hij legde uit hoe Infrabel omging met de nasleep van de overstromingen en wat er is gedaan om het spoor robuuster te maken. 

In juli 2021 viel er in twee dagen tijd enorm veel regen, na twee maanden extreem nat weer. In de smalle valleien van het Ardennenplateau, waar alle spoorlijnen en wegen liggen, steeg het waterpeil vier tot vijf meter. “Het water nam alles mee op zijn weg, ook de dijken van het spoor en delen van bruggen. Dit bracht hoge kosten met zich mee”, legde Kamoen uit.

Bijna alle spoorlijnen in het zuiden van België waren buiten gebruik. Na ongeveer anderhalve maand konden de treinen echter alweer op alle lijnen rijden. Daarvoor moest drie kilometer spoorbedding opnieuw worden aangelegd, vier bruggen en meer dan tweeduizend dwarsliggers moesten worden vervangen en enkele kilometers bovenleiding herbouwd. De totale kosten van de herstellingswerken bedroegen zo’n zestig miljoen euro voor Infrabel.

Erosie van taluds

Een van de grootste problemen was de erosie van de rivieroevers en de erosie van de voet van de spoordijken, de hellingen waar de spoorlijnen op lagen, stelde Kamoen. “We hadden nooit verwacht dat al die oevers zo instabiel zouden worden, wat nog steeds zorgwekkend is.”

In sommige gebieden zijn er spoordijken met een hoogte van meer dan tien meter. Deze oevers zijn historisch, dat wil zeggen dat ze zo’n honderd jaar oud zijn, legt Kamoen uit. Ze werden onstabiel met de stijgende niveaus en de grond viel naar beneden.

“Een oplossing voor de taluds werd ter plaatse gemaakt door grote kalksteenblokken op elkaar te stapelen, waardoor de voet van de taluds meer gewicht kreeg”, zegt Kamoen. Deze blokken werden op afroep gewonnen en geleverd in de tijd dat Infrabel de taluds moest herstellen. In totaal werd meer dan drie kilometer van deze muren gebouwd. Bij een volgende overstroming kunnen ze ook helpen om erosie van de dijken te voorkomen.

Slide met kalkstenen als oplossing voor herstel na overstromingen door Infrabel
De plaatsing van kalkstenen maakt de taluds robuuster. Bron: Infrabel

Oude bruggen

De getroffen lijnen dateren allemaal uit eind negentiende eeuw en de bestaande landhoofden van de bruggen zijn nooit vervangen. “In België hebben we de neiging om de landhoofden te recyclen en nieuwe bruggen op de bestaande te zetten.” De bruggen zijn op een ouderwetse manier gebouwd, met houten palen en gemetselde landhoofden. “Sommigen zeggen dat ze vroeger solide werken maakten, maar daar ben ik het niet mee eens, omdat duidelijk werd dat ze niet tegen het water kunnen”, aldus Kamoen.

Er moet gewerkt worden om erosie van de rivierbedding nabij de sporen te voorkomen, maar als het erop aankomt is er de vraag wie hiervoor verantwoordelijk is. Normaal gesproken zijn de regio’s verantwoordelijk voor de rivieren, maar het is ook de vraag wie het initiatief neemt en wie betaalt, legde hij uit. “Dit is ook een van de redenen waarom nooit alle oude landhoofden zijn vervangen.”

Er zijn betere regels nodig

Voor het ontwerp van nieuwe bruggen en taluds is betere regelgeving nodig, zei de civiel ingenieur. Er moet rekening worden gehouden met stijgende grondwaterstanden, wat nu niet het geval is bij regelgeving voor bijvoorbeeld de stabiliteit van bruggen. “De rekenmethode die we tot nu toe gebruikten was om tot één meter bij de grondwaterstand op te tellen, maar dat is duidelijk niet genoeg”, zegt Kamoen.

Een van de belangrijke zaken die Infrabel na de overstroming heeft ervaren, is het belang van onderwaterinspecties en de evolutie van de situatie wanneer het water zich terugtrekt. De Belgische spoorbeheerder is bezig met het maken van een risicoanalyse voor klimaatverandering op het spoornet, inclusief het overstromingsrisico.

Ook wordt er gewerkt aan het controleren van dijken in regio’s die mogelijk onder water komen te staan ​​en deze te rangschikken naar risico van instabiel worden bij overstroming, waar Kamoen ook aan werkt. Een taak van Infrabel is ook het controleren van spoortunnels om te zien of de pompinstallaties bestand zijn tegen hevige regenval, zegt hij. In de nabije toekomst zullen nieuwe regengegevens beschikbaar zijn om mee te werken.

De overstromingen hebben een blijvende impact gehad en laten zien hoe betere voorbereidingen nodig zijn voor gevallen van extreem weer, maar ook voor noodhulp. Kamoen: “Momenteel hebben we procedures voor sneeuwval en hitte in België, maar we zouden ook noodprocedures moeten hebben voor hevige regen.”

Het RailTech-webinar over adaptatie aan klimaatverandering is terug te kijken via deze link. Tijdens RailTech Europe in juni is Rail Resilience and Sustainability een van de drie onderwerpen van de conferentie.

Auteur: Esther Geerts

Esther Geerts is journalist van RailTech.com, de internationale zusteruitgave van SpoorPro.

Reageer ook

Nog maximaal tekens

Log in via een van de volgende social media partners om je reactie achter te laten.