De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) krijgt er vanaf komend jaar een aantal nieuwe taken bij. Zo gaat de inspectie onder meer toezicht houden op de veiligheidsaspecten van de Eurostar tussen Amsterdam en Londen. Dat staat in de actualiseerde versie van het ILT Meerjarenplan 2020-2024 (MJP) dat minister Cora van Nieuwenhuizen (IenW) vorige week donderdag aan de Eerste Kamer en Tweede Kamer stuurde.

Volgens Inspecteur-generaal Jan van den Bos wordt voor de nieuwe taken, waartoe onder meer ook cyberveiligheid en het toezicht op drones behoren, nu toezichtsbeleid ontwikkeld. “En binnen de programma’s worden de belangrijkste taken opgepakt. Ik vind het belangrijk dat we daarbij verder kijken dan de regels; het gaat mij vooral om de invloed die ons toezicht heeft en we blijven inzetten op die terreinen waar de risico’s groot zijn.”

Spoorveiligheid

Voor het programma Veiligheid op het spoor heeft de ILT vier doelen aan de sector en zichzelf gesteld:
-Een goed uitgevoerd kwaliteit- en veiligheidsmanagement;
-Betere veiligheidscultuur;
-Verbeterde veiligheid op risico-onderwerpen;
-Een goed werkend stelsel van erkenning en certificering door derden.

Voor het eerste doel, een goed uitgevoerd kwaliteit- en veiligheidsmanagement, hebben de spoorvervoerders en ProRail straks een veiligheidsbeheersysteem (VBS) volgens de Europese eisen. Hiermee beheersen zij de veiligheidsrisico’s continu. Alle 25 spoorwegondernemingen in Nederland zijn zo’n VBS aan het inrichten. Het volledige VBS wordt eens in de vijf jaar geaudit. ProRail en de spoorwegondernemingen rapporteren de bevindingen daarna aan de vergunningverlener European Union Agency For Railways (ERA). Bij alleen nationaal vervoer is de ILT de vergunningverlener. Zij voert hierbij audits en ‘reality checks’ uit.

Veiligheidscultuur

Het tweede doel, Betere veiligheidscultuur, wil de ILT bereiken met bedrijfsbezoeken. Deze
bezoeken versterken volgens de inspectie de eigen verantwoordelijkheid van de organisatie en het gezamenlijke
belang. Daarnaast wil de ILT de samenwerking, kennis- en informatie-uitwisseling binnen de sector mogelijk maken en aanjagen. Hier neemt ze tijdelijk een voortrekkersrol in.

Voor het einde van het jaar heeft 75 procent van de spoorwegondernemingen heeft de Safety Declaration ondertekend. Individuele bedrijven brengen relevante risico’s in kaart en handelen ernaar. In
samenwerking, kennis en door informatie te delen (2023).

ERTMS

Het derde doel, Verbeterde veiligheid van risico-onderwerpen, heeft er mee te maken dat het veiligheidsniveau op het Nederlandse spoor onverminderd hoog is. Desondanks is er nog winst te behalen bij het transport van gevaarlijke stoffen, op rangeerterreinen en bij de risico’s die gepaard gaan met het invoeren van het European Rail Traffic Management System (ERTMS).

Met die risico’s bedoelt de ILT, afgaande op de toelichting in het oorspronkelijke MJP 2020-2024, dat de invoering van ERTMS hogere kwalificatie-eisen stelt aan spoorpersoneel. “Dit vraagt om een alerte ILT en een spoorsector die zich aanpast.” Bij de presentatie van dit plan vorig jaar werden ook de aanbesteding van het onderhoud van het spoor en de omgang met gevaarlijke stoffen genoemd.

Uiteindelijk moet er een verbetering zijn ten aanzien van het aantal druppellekkages, meer gericht toezicht op het gebied van beveiliging worden ingeregeld en de informatievoorziening ten aanzien van welke gevaarlijke stoffen, waar in een goederentrein worden vervoerd is correct.

Derdenstelsel werkt onvoldoende

Het vierde doel is een goed werkend stelsel van erkenning en certificering door derden. Naast de ILT hebben meer partijen een rol in het beschermen van de kwaliteit en veiligheid op het spoor. Dit zijn de conformiteitsbeoordelingsinstanties (CBI’s), Assessment Bodies, opleidingsinstituten, keuringsinstituten en de Raad van Accreditatie.

De ILT stelt vast dat het stelsel onvoldoende functioneert. Hiervoor is een verbetertraject van de betrokken partijen nodig door het toezicht op de CBI’s. De ILT verwacht dat dit verbetertraject meerdere jaren duurt, vanwege het complexe stelsel. Notified Bodies en Designated Bodies zullen verder naast ‘papieren’ controles ook meer fysieke controles uitvoeren.

Coronacrisis

In 2020 heeft de coronacrisis grote impact gehad op de werkzaamheden van de ILT. Een deel van het toezicht werd op afstand gedaan, maar het aantal inspecties ter plaatse was de afgelopen maanden fors lager. Tijdens de intelligente lockdown waren alle inspecties ‘buiten’ geannuleerd met uitzondering van inspecties naar aanleiding van incidenten en specifieke – vaak corona gerelateerde – risico’s. Tussen medio juni en medio augustus zijn vrijwel alle inspecties weer opgestart.

Lees ook:

• ILT: huidig niveau spoorveiligheid vasthouden vraagt om extra aandacht