Het Nederlandse spoor is volgens de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) nu nog relatief veilig en betrouwbaar, maar als er niets gebeurt gaat het veiligheidsniveau omlaag. Dit door de toenemende druk op de capaciteit, marktwerking en afnemende deskundigheid bij spoorwegpersoneel. Dat schrijft de Inspectie in zijn Meerjarenplan 2020-2024 dat deze week verscheen.

De ILT heeft zich voor de komende vijf jaar tot doel gesteld om de veiligheid op het spoor minimaal op hetzelfde niveau te houden als nu en daarnaast een aantal specifieke risico’s verder te verkleinen. Het eerder bekendgemaakte voornemen om 150 extra mensen in dienst te nemen voor allerhande taken binnen de ILT maakt deel uit van deze plannen, maar hoeveel van deze nieuwe medewerkers zich gaan bezig houden met het spoor wordt uit het meerjarenplan niet duidelijk.

Veiligheid op het spoor is een van de in totaal negen programma’s in het plan van de ILT voor de komende jaren. De andere programma’s zijn onder meer toezicht op de verwerking van afvalstoffen, bodem- en waterverontreiniging, de veiligheid op Schiphol en weg- en watertransport.

Het vasthouden van het huidige veiligheidsniveau wil de ILT onder meer bereiken door er voor te zorgen dat alle bedrijven in de sector die daartoe wettelijk verplicht zijn, een goed uitgevoerd kwaliteit- en veiligheidsbeleid hebben. Verder gaat de ILT voortaan als onderdeel van het Vierde Spoorwegpakket iedere vijf jaar het volledige veiligheidsbeheersysteem van deze bedrijven doorlichten.

Vakbekwaamheid onder druk

De veiligheid van het spoor komt volgens de instelling in gevaar door de toenemende drukte op het spoor. Daarnaast zorgen internationalisering en meer marktwerking er voor dat er meer verschillende partijen een schakel zijn in een steeds complexere keten. De ILT vraagt zich af wat dit gaat betekenen voor de veiligheidscultuur. Daarnaast signaleert de toezichthouder een afnemende deskundigheid. “De vraag naar machinisten en ander spoorpersoneel, zoals onderhoudspersoneel voor infrastructuur is hoog, het aanbod op de arbeidsmarkt is beperkt. Er wordt onvoldoende personeel opgeleid. De vakbekwaamheid staat onder druk: nieuwe ontwikkelingen zoals ERTMS leiden tot hogere kwalificatie-eisen. Dit vraagt om een alerte ILT en een spoorsector die zich aanpast”, meldt de ILT in het plan.

Er moet een goed werkend stelsel van erkenning of certificering en toezicht door derden komen, valt er verder te lezen. Dit naar aanleiding van het ILT-rapport ‘Keuring nieuwe treinen moet beter’ uit 2018 waar uit bleek dat het huidige stelsel niet voldoende functioneert. Zo zouden de onafhankelijke instanties zich te veel laten leiden door fabrikanten bij de grondigheid van toelatingskeuringen. Vaak wordt er slechts een dag uitgetrokken voor een keuring, terwijl er volgens de ILT meer tijd voor nodig is. Welke actie ILT onderneemt om het stelsel te verbeteren wordt uit het plan niet duidelijk.

Gesprekspartner

Andere onderwerpen waarbij het vasthouden van het huidige niveau onvoldoende volgens de inspectie onvoldoende is, zijn de aanbesteding van het onderhoud van het spoor en de omgang met gevaarlijke stoffen. Voor volgend jaar ligt de nadruk op ERTMS, punctualiteit en rangeerterreinen. Waar nodig gaat de inspectie op maat handhaven.

Naast een functie als waakhond en handhaver wil de ILT ook meer als gesprekspartner van de sector naar buiten treden. Dit om beter op de hoogte te zijn van actuele ontwikkelingen die van invloed zijn op de veiligheid. “We willen nog beter weten wat er speelt in de spoorsector. Wat zijn de ontwikkelingen die op deze sector van invloed zijn? Dit vergt nauwe afstemming met betrokken partijen en kennisinstituten. We willen de sector een spiegel voorhouden.”

Lees ook: 

• ‘Nederlands spoor is heel veilig, maar het kan nog beter’
• ILT: keuringsinstanties onvoldoende onafhankelijk bij certificeren treinen