Een crisis zoals de huidige coronapandemie toont aan hoe afhankelijk vitale processen zijn van mensenhanden. Volgens techbedrijven zou het goed zijn om lering te trekken uit deze tijd en meer gebruik te maken van techniek, zoals the Internet of Things (IoT). “Als het hele spoor nu vol hing met sensoren, konden meer werknemers uit het spoor vanuit huis werken.”

Nederland werkt op dit moment voor zover het kan vanuit huis om de kans op besmetting zo klein mogelijk te maken, toch is het voor veel beroepen en handelingen in de spoorbranche nog nodig om het veld in te gaan. Aan de techniek ligt het niet, is de overtuiging van Dual Inventive-directeur Lex van der Poel. “De meeste oplossingen zijn voorhanden, maar tot nu toe duurt het langer dan nodig voordat ze volledig worden benut. Het zou mooi zijn als we zoiets negatiefs als het coronavirus kunnen gebruiken in positieve zin en er een innovatieslag in de sector mee in gang zetten. Techniek was altijd een kritieke factor, nu niet meer. Je ziet namelijk dat de techniek in de afgelopen jaren betrouwbaarder is geworden. Door toepassing van techniek kun je juist de menselijke factor beperken en dat leidt direct tot een robuuster spoor.”

Volgens Steven Woudenberg, manager Advanced Analytics en Clemens Schoone, business consultant bij Asset Insight zijn er in de afgelopen jaren al efficiëntiestappen gezet, zoals het gebruiken van videoschouwtreinen. “Hierdoor is eigenlijk al een kleinere afhankelijkheid van mensenhanden ontstaan. Door de coronaproblematiek wordt deze behoefte alleen nog maar sterker. Aan de andere kant is het ook van belang om de kennis, die vaak aan die mensenhanden verbonden is, goed te blijven borgen en er voor te zorgen dat er voldoende domeinexperts zijn om de komende jaren de voortgang van de innovatie, digitalisatie en IoT-ontwikkelingen gaande te houden.”

Minder mensen

Naast het werken op afstand door meer gebruik te maken van sensoren en apparatuur die via internet of andere communicatiemiddelen verbonden zijn, kan met behulp van IoT ook meer werk verzet worden met minder mensen. Juist aan geschikte mensen zal door vergrijzing steeds meer gebrek zijn in de toekomst, blijkt keer op keer uit onderzoeken. Waar nu mensen tijdelijk uitvallen door ziekte of voorzorgsmaatregelen, ontstaat straks een structureel tekort. Een deel daarvan is op te vangen door techniek is de opvatting van onder meer de Britse spoorbeheerder Network Rail. De gemiddelde leeftijd van de 60.000 medewerkers van het bedrijf is relatief hoog. Daarom kiest Network Rail ervoor om in een hoog tempo te innoveren met digitale systemen.

Van der Poel: “In het Verenigd Koninkrijk zie je nog meer handmatig werk dan in Nederland. De ondergrond van het spoor is daar kwalitatief minder en het klimaat weerbarstig. Daarom worden veel controleurs er op uit gestuurd om dagelijks handmatig de temperatuur en trillingen te meten op een groot aantal plekken in het spoor. De winst van monitoren op afstand is daar dan ook enorm. In Nederland ligt het spoor er relatief goed bij en dat zorgt er voor dat implementatie van IoT-innovaties hier een stuk trager verloopt.”

“Je ziet hier dat aannemers en ProRail naar elkaar wijzen en wachten tot de ander de eerste stap zet. Ik mag verwachten dat ProRail in de komende tijd de regie naar zich toe zal trekken en met de markt tot implementatie over gaat. In Duitsland zie je ook dat DB Netz heel sterk inzet op IoT. Daar zijn ze zich er heel sterk van bewust dat techniek de enige manier is om de terugloop van het personeelsbestand op te vangen. Ze hebben niet voor niets op hun eigen symposium vorig jaar geroepen: “Wenn wir an die Zukunft denken. Dann ist Technik die Antwort.”

Fysiek contact

Wat zijn nu goede voorbeelden van IoT-toepassingen in het spoor? Vooral de monitoring van infrastructuur en materieel door middel van sensoren, camera’s en lasers. Hierdoor is er geen buitendienststelling meer nodig om een inspecteur te laten kijken of er iets aan de hand is, gevolgd door een tweede ploeg die gaat kijken wat er aan de hand is en een derde die het probleem daadwerkelijk gaat oplossen. Hetzelfde geldt voor rollend materieel dat minder vaak de werkplaats in hoeft voor periodiek onderhoud en inspectie. Met behulp van IoT kan de infra vanachter een bureau worden gemonitord en bij afwijkingen op afstand worden geïnspecteerd. Alleen voor de daadwerkelijke reparatie of het onderhoud hoeven nog mensen het spoor op.

Maar ook zaken als het digitale veiligheidspaspoort (DVP), waarvoor baanwerkers via hun eigen mobiele telefoon kunnen inloggen. Papiergebruik en fysiek contact met anderen zijn hierdoor niet meer nodig. Een toepassing die nog veel breder kan worden ingezet. Veel van bovenstaande wordt al wel mondjesmaat toegepast, maar vaak gaat het om experimenten om te kijken wat mogelijk is. De noodzaak voor een brede uitrol in een hoog tempo was er tot nu toe nog niet. Misschien is die er nu wel en is het spoor bij de volgende personele uitdaging volledig digitaal en ‘connected’.

Algoritmes

Volgens Steven Woudenberg zijn er al ontzettend veel toepassingsmogelijkheden om met (verschillende) sensoren van afstand de onderhoudstoestand van bepaalde assets te bepalen. “Met voorspellende algoritmes kun je dan sneller en actiever acteren om eventuele verstoringen te voorkomen. Deze dynamiek komt wel al op gang, maar zou veel sneller moeten worden uitgerold. Voorbeeld is Engeland waar men al heel veel verder is met deze technieken.”

Ook de mogelijkheden zoals het automatisch herkennen van spoorstaafschades kunnen wat Woudenberg betreft hoger op de agenda komen te staan. “Dit is juist een techniekveld (videoschouw) waarin mensen ook veel makkelijker thuis kunnen werken door de reeds geboekte vooruitgang. Met nieuwe technieken, zoals het nauwkeurig meten met Eddy Current (schade kleiner dan 5 mm), kan juist nu de volgende stap worden gezet richting prescriptief onderhoud. Hierdoor kunnen bij een eventuele volgende grote crisis of pandemie ProRail en haar aannemers het optimaal opgestelde onderhoudsplan op basis van data (zoals een aangepaste dienstregeling) aanpassen om zo in tijden van crisis het Nederlandse spoornet veilig en beschikbaar te houden.”

Onderhoud en meten

De relatieve rust op het spoor is volgens de techbedrijven in twee opzichten een uitgelezen kans. Enerzijds omdat er ruimte is om met minimale hinder voor reizigers en vervoerders onderhoud en reparaties uit te voeren, maar anderzijds ook om op plekken te komen die normaal lastig te bereiken zijn voor het verzamelen van data door meetwerk.

“Het is handig om dit nu goed in te meten. Daarnaast is het voor het ontwikkelen van modellen ook interessant om te blijven meten, zodat het duidelijk wordt wat een drastische reductie van spoorbelasting voor impact heeft op alle assets”, vinden Woudenberg en Schoone van Asset Insight. “Het meten kunnen we doen met onze trein Watson, waarmee we hoge kwaliteit videobeelden kunnen genereren in combinatie met 3D-puntenwolken om zo een digitale wereld te maken van de omgeving.”

Lees meer in ons Dossier over het coronavirus.