Booggeluid Rotterdam

Kennisuitwisseling en inzicht essentieel in aanpak problemen rond booggeluid

Aangeleverd door Railforum Railforum

Booggeluid is het hoogfrequente ‘piepen’, ‘gillen’ en ‘krijsen’ dat een railgebonden voertuig kan maken bij het doorlopen van een (wissel)boog. Railforum, organiseerde samen met ruim 60 vakcollega’s vanuit de overheid, (landelijke en stedelijke) vervoerders, consultants en infrabeheerders een kennisuitwisseling over de mogelijkheden om het ongewenste geluid te voorkomen of grotendeels te dempen, onder voorzitterschap van Hans J.A. van Leeuwen.

Willard Kamerling, trekker van het Meerstedenoverleg (samenwerking van stedelijke railbeheerders), toont de resultaten van de klachtenregistratie die vanaf 2019 gezamenlijk is ontwikkeld. Van de klachten gerelateerd aan geluid en trillingen blijkt 60 procent veroorzaakt te worden door booggeluid. Na booggeluid worden stootgeluid (bij wissels en kruisingen), rolgeluid, werkzaamheden, putdeksels, harde bellen en trillingen waargenomen als grootste geluidsoverlast gevers. “Daarvan zijn trillingen en geluiden door trillingen eigenlijk nog het moeilijkste op te lossen”, aldus Kamerling.

Willard Kamerling
Kamerling: “Trillingen en geluiden door trillingen zijn eigenlijk nog het moeilijkste op te lossen”

Klachtenregistratie

Om goed in kaart te kunnen brengen waar en wat de meeste geluidsoverlast wordt veroorzaakt, wordt er gewerkt met een klachtenregistratie. Kamerling: “Daardoor weten we, als we Rotterdam even als voorbeeld nemen, dat er over het Hofplein en de Erasmusbrug de meeste meldingen binnenkomen over booggeluid. In Crooswijk wordt vooral geklaagd over klapperende putdeksels.”

Klachten zijn vaak subjectief. En booggeluid is een fenomeen dat niet altijd de kop op steekt. Objectivering is gewenst en daarom hebben de stedelijke railbeheerders geïnvesteerd in het monitoren van geluid en trillingen. Het is nu mogelijk de klachten te toetsen aan gemeten sterkte van het booggeluid.

Booggeluid valt buiten wettelijke regelingen

Martin Busch, van RET Asset Management, licht toe hoe geluid en trillingen wordt gemeten middels sensoren in de baan en aan de tram. Er wordt hard gewerkt om de gemeten data verder te ontwikkelen tot een handig instrument om onderhoudsacties zoals smeren en slijpen uit te zetten. Busch “Belangrijk is wel dat er een team van experts van zowel de baan als de vloot betrokken zijn”

Spoorweggeluid van treinen, light-rail, metro’s en trams is opgenomen in normen en de wet- en regelgeving. Ondanks de overlast en “de meest dominante type klachten” afkomstig zijn van booggeluid, wordt dit juist niet meegenomen bij beoordelingen. Wettelijk gezien wordt dus voldaan aan de geldende geluidsnormen.

Ontstaan van booggeluid

Jasper Peen, senior consultant Voertuig Baan Interactie bij Ricardo Rail, en Arnold Koopman, senior consultant bij Level Acoustics vertellen dat “booggeluid ontstaat als railvoertuigen door een boog heen wringen” en dat het “de meest intense geluidsbron is die je kunt hebben in het spoorsysteem”. Maar, zo wijst Peen erop: “Niet altijd en overal treedt er booggeluid op.”

“De wielen kunnen niet helemaal goed meebewegen wanneer een voertuig door een bocht rijdt. Daardoor komt het wiel in een bepaalde hoek van de spoorstaaf terecht en rond niet mooi door de boog heen. Het wiel wordt er letterlijk doorheen geduwd. Daardoor ontstaan trillingen die het booggeluid veroorzaken. Het treedt voornamelijk op bij het voorste binnenste wiel, maar het geluid kan ook optreden in het buitenste wiel.” Grofweg zijn er 2 soorten booggeluid; squeal (slip-stick boven op de railkop) en flanging (aanlopen tegen de zijkant van de railkop). Koopman geeft met een champagneglas, -met de juiste inhoud- een demonstratie van het zogeheten slip-stick geluid.

Er zijn verschillende manieren om het booggeluid te dempen, zoals het smeren van wielen en spoorstaven, optimalisatie van het railprofiel en het gebruik van dempers. Zo werden onlangs wieldempers ingebouwd op de nieuwe CAF-trams in de provincie Utrecht.

Booggeluid Utrechtse trams

In Utrecht zijn veel meldingen over optredend booggeluid bij de trams die in de stad en de provincie rijden. Gerrit Barmentlo, senior adviseur tramsysteem bij het Trambedrijf Provincie Utrecht, laat weten dat inmiddels 25 van de 54 trams zijn omgebouwd met wieldempers. “We merken dat het geluid substantieel is afgenomen”, aldus Barmentlo. Daar aan toevoegende: “We proberen ook om onze smeerinstallaties goed op orde te krijgen. Dat kost alleen tijd omdat we moeten kijken wat het effect per genomen maatregel is. We zoeken uit wat de diepere oorzaken van de problemen met het booggeluid zijn.” Jordy de Jong, Operationeel Omgevingsmanager bij het Trambedrijf en Onderhoud Provincie Utrecht, vult aan: “In hoeverre de overlast de afgelopen tijd zijn afgenomen is lastig te zeggen. Door de vele regenval van de laatste tijd lijkt het geluid helemaal weg, want regen is ook een vorm van smering. Het aantal klachten dat we binnenkregen is wel significant afgenomen.”

Martin Hiensch
Hiensch: “Er moest snel gehandeld worden, want de klachten stroomde letterlijk binnen.”

Martin Hiensch, business development manager bij DEKRA Rail zegt dat er eerst een oorzaakanalyse is gemaakt over het booggeluid op het Utrechtse spoor. “Er moest daarbij snel gehandeld worden, want de klachten stroomde letterlijk binnen. Uiteindelijk hebben we gekozen voor wieldempers. De CAF rijdt met een ander wielprofiel dan onze vorige SIG-voertuigen”. Volgens Hiensch maakt: “De rijsnelheid van het voertuig niet zoveel voor het ontstaan van booggeluid. Bij verlaging van de snelheid zagen we soms zelfs een toename van het booggeluid..”

Ministerie van IenW

Renez Nota, van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, vertelt hoe de wetgeving met betrekking tot geluid in Nederland is geregeld. Een fenomeen als booggeluid kan worden opgenomen in de reken- en meetvoorschriften, mits dit relevant en ook uitvoerbaar is. Deze voorschriften worden onderdeel van de nieuwe Omgevingswet.

Serious Game

De deelnemers aan de Railforum-bijeenkomst Boogggeluid werden vervolgens in groepen van circa 10 man verdeeld voor een Serious Game. De opgave was om met de verschillende stakeholders een proces van nieuwbouw naast het spoor te organiseren onder het regime van de toekomstige Omgevingswet. In een dergelijk proces heb je met de o.a. de volgende stakeholders te maken: Stadsbeheer, Stadsontwikkeling, Projectontwikkelaar, (huidige en toekomstige) Bewoners, Vervoerder en vervoersautoriteit. Deze stakeholders kennen allen hun eigen belangen en we zagen dat deze in het spel aardig konden botsen. Gerrit Barmentlo: “zodra het over geld gaat wordt het lastig en zie je iedereen duiken. Dan wordt creativiteit gevraagd!”

Serious Game
Deelnemers aan de bijeenkomst over Booggeluid spelen de Serious Game

Concluderend

De dag werd inhoudelijk afgesloten met een paneldiscussie. Chiel Rovers, Manager Omgevingseffecten bij ProRail, vertelde dat er tussen Ministerie en ProRail overeenstemming is over ‘regeling van booggeluid door deze direct aan maatregelen te koppelen”. Barmentlo gaf aan dat vervoersautoriteiten zich het booggeluid aantrekken maar ook een probleem met de financiering van maatregelen. Koopman “benadrukte dat de regeling van ProRail voor de stedelijke railbeheerders niet altijd resulteert in het beste resultaat, maatregelen aan het materieel moeten niet worden uitgesloten. Jouke van Dijk ”wieldempers laten in Utrecht zien effectief te zijn, en zouden standaard moeten worden meegenomen”.

Van Leeuwen sloot de dag af met ”er zijn belangrijke stappen gezet maar er moet worden doorgepakt op deze onderwerpen en fundamenteel onderzoek moet er onderdeel van uitmaken.”

Auteur: Kenneth Steffers

Kenneth Steffers is (politiek) verslaggever, journalist en redacteur voor SpoorPro.nl

Reageer ook

Nog maximaal tekens

Log in via een van de volgende social media partners om je reactie achter te laten.

Kennisuitwisseling en inzicht essentieel in aanpak problemen rond booggeluid | SpoorPro.nl