Graffiti op treinen blijft ook in Nederland miljoenenprobleem

De financiële schade door graffiti op treinen loopt in de miljoenen en is een Europa-breed probleem. Dat blijkt uit onlangs verschenen rapporten en getallen die SpoorPro heeft opgevraagd. Ook NS is jaarlijks miljoenen kwijt aan het schoonmaken van treinen, laat een woordvoerder weten.

Spoorwegmaatschappijen zijn vrij terughoudend met het delen van informatie over de (financiële) schade door graffiti. Dat komt doordat graffitispuiters elkaar nauwlettend in de gaten houden, soms tot over de landsgrenzen. Het vrijgeven van beelden of een overzicht van de kosten zou hen op ideeën kunnen brengen, zegt een woordvoerder van NS. De zegspersoon laat weten dat de kosten zomaar 10 miljoen euro op jaarbasis kunnen bedragen, maar wil niet zeggen wat het kostenplaatje van het afgelopen jaar was.

Die kosten zitten allereerst in de schoonmaak. Maar komen ook voort uit het gegeven dat treinen die aangepakt moeten worden, uit de dienstregeling moeten worden gehaald. Dat heeft vervolgens weer gevolgen voor de reizigers. En er zit ook een maatschappelijk aspect aan, zegt NS. “Een veilig gevoel voor de reiziger begint bij een schone trein”.

Over de grens in België krijgen we wel een recent beeld van de kosten van graffiti spuiten voor de vervoerder. NMBS deelt met SpoorPro dat in 2022 een 218.590 vierkante meter aan tags en andere graffiti verwijderd moest worden. De kosten daarvan bedroegen 6,77 miljoen euro. Daarmee viel de rekening fors hoger uit dan een jaar eerder, toen 174.794 vierkante meter schoongemaakt moest worden en de schade op 5,41 miljoen euro uit kwam.

Database

ÖBB nam op woensdag zelf het initiatief met de publicatie van cijfers over graffiti. De schade on Oostenrijk kwam vorig jaar uit op 3,2 miljoen euro. In 2022 werden 2.946 incidenten geteld, een toename van 37 procent. Dat komt volgens ÖBB niet alleen doordat er meer graffitispuiters actief waren maar ook omdat meer aangiftes gedaan werden. Positief nieuws was er in de vorm van het verhalen van schade op dader. Vorig jaar werden 32 personen op heterdaad betrapt. De Oostenrijkse vervoerder kreeg in 2022 ruim een half miljoen euro toegewezen door de rechters, een nieuw record.

ÖBB houdt in het tegengaan van graffitispuiters samen met de politie een database bij waarin het afbeeldingen van tags en andere tekens bewaard. Zo kunnen oudere vandalismezaken soms na een een aantal jaar nog toegeschreven worden aan een persoon. Op deze manier worden gemiddeld 24 mensen per jaar aangehouden. NS heeft een vergelijkbare database waar ook de GVB van gebruik maakt.

69.000 euro aan kosten per dag

Het graffitiprobleem in Spanje is van een andere orde van grootte. Daar is spoorwegmaatschappij Renfe jaarlijks 25 miljoen euro kwijt aan het vandalisme. Dat komt neer op 69.000 euro per dag. Renfe zegt elk jaar 10.500 manuren te moeten steken in het schoonmaken van treinen, dat bovendien veel energie kost: 400.000 kilowattuur.

Renfe telde vorig jaar ruim 3.500 pogingen tot inbraak op terreinen om bij treinen of gebouwen te komen, ofwel 10 incidenten per dag. Er waren in 2022 uiteindelijk 33 aanhoudingen. Daarnaast kwamen vorig jaar 150 personen voor graffiti in de spooromgeving voor de rechter. Dankzij de inzet van beveiligers voor extra patrouilles zijn volgens Renfe uiteindelijk 829 incidenten voorkomen.

In een poging om treinen tegen graffiti te beschermen, maken vervoerders tegenwoordig gebruik van speciale beschermende folie. Het Nederlandse bedrijf Fleetshield is een bedrijf dat hierin gespecialiseerd is. Algemeen directeur/DGA Jeroen van Son legde een aantal maanden geleden in gesprek met SpoorPro nog uit wat er zo bijzonder is aan folie specifiek voor spoormaterieel: “Het moet een bepaalde mechanische bestendigheid hebben, bestand zijn tegen UV en chemicaliën. Het gaat zelfs zo ver dat de folie geschikt is voor de specifieke reinigingsmiddelen die vervoerders gebruiken voor het verwijderen van graffiti of waarmee de rijtuigen gewassen worden. Daarnaast mag de folie uiteraard niet losraken, maar ook niet splitsen. Ook mag er tussen de verschillende batches aan folie geen kleurafwijking zitten. Op dit moment is het tevens heel belangrijk om compliant te zijn met de En-45545 brandnormering. En dat is soms geen sinecure en vergt veel kennis en inzicht.”

Lees ook:

• Roetveegtreinen: Smoezelig NS-materieel door tekort aan schoonmakers
• Handwas Arriva-treinen scheelt 12.000 liter water op jaarbasis
• ‘We beschermen materieel op zo’n manier dat de uitstraling er ook baat bij heeft’