Britse spoorminister chanteert adviesbureau: vooraanstaand ingenieur ontslagen

Spoorwegingenieur Gareth Dennis werd ontslagen nadat hij publiekelijk sprak over veiligheidsproblemen op Euston Station, Londen. Lord Peter Hendy, de Britse spoorwegminister, had Dennis’ werkgever, ingenieursbureau Systra, onder druk gezet om hem te ontslaan, anders zouden ze mogelijk contracten verliezen. Dennis’ ontslag leidde tot een controversieel debat over veiligheidskwesties en politieke inmenging. De ingnieur zelf bekritiseert Hendy’s aanpak en roept op tot een industrie waarin veiligheid prioriteit heeft boven reputatie.

Het is een gebeurtenis die niet op zich staat. Ook in Nederland gebeurt het. Grotere bedrijven, hogere ambtenaren en politici gebruiken hun macht om gepubliceerd te krijgen wat ze in de openbaarheid willen zien en uit de media te houden wat ze niet bevalt. Om dat voor elkaar te krijgen wordt op allerlei mogelijke manieren druk uitgeoefend. Elke journalist in Nederland zal iets in die geest hebben meegemaakt óf gaat er ooit mee te maken gaan krijgen.

Zo bont als Peter Hendy het echter maakt, dat is wel héél bijzonder. De minister van transport en infrastructuur van het Verenigd Koninkrijk ligt dan ook serieus onder vuur. Dat kun je aan de Engelse media wel overlaten. ‘Slachtoffer’ van de ministeriële chantage is Gareth Dennis. Hij hoopt dat de minister wordt afgezet én vanzelfsprekend dat hij zijn baan terugkrijgt. Het bedrijf waar hij werkte, ingenieurs- en adviesbureau Systra, wacht af.

Men durft geen stelling te nemen, bang als men is om niet alleen de minister, maar zijn hele achterban tegen zich in het harnas te jagen, waardoor het bedrijf het risico loopt geen opdrachten meer te krijgen van de Engelse spoorbeheerder Network Rail. Want ja, dat speelt ook nog: Peter Hendy was voordat hij de ministerspost toebedeeld kreeg de hoogste baas bij Network Rail, zeg maar het ProRail van het Verenigd Koninkrijk. Reken maar dat hij daar nog heel wat goede connecties heeft die hij zonder omwegen voor zijn karretje kan spannen.

‘Het was een heel tam interview’

Maar wat heeft Gareth Dennis nu helemaal gezegd dat bij Hendy zo in het verkeerde keelgat is geschoten? Die vond het in elk geval zo ernstig dat hij er bij Dennis’ werkgever op aandrong om de ingenieur te ontslaan, op – jawel, letterlijk – straffe van het mogelijk niet meer in aanmerking komen voor opdrachten van Network Rail, notabene een van de grootste klanten van bureau Systra.

“In april gaf ik deskundig commentaar – aan The Independent – over Euston Station en de uitdagingen waar het station voor staat”, vertelt Dennis aan journalist Thomas Wintle van SpoorPro’s internationale zusje Railtech. “Ik sprak over het feit dat in omstandigheden van grote drukte, vooral wanneer je een of meer vertraagde of geannuleerde treinen hebt, je ineens met duizenden mensen in de hal kunt zitten. En als gevolg van die situatie wordt het station onveilig. Dat was het. Eigenlijk was een heel tam interview. Ik heb niet gezegd: “Het is niet veilig door de acties van deze persoon, of dat Network Rail orde op zaken moet stellen.”

Hendy interpreteerde Dennis’ uitlatingen in de krant heel anders. De minister schreef daarop aan Systra dat ‘de beschuldiging dat Network Rail onveilig werkt een ernstige zaak is’. Hij voegde daar fijntjes aan toe: ‘Werknemers hier weten dat wat ze zeggen in de media invloed heeft op hun werk, en ik zou graag de bevestiging krijgen dat uw werknemers dat ook begrijpen’.

Daarna volgde de onomwonden bedreiging, op schrift dus: ‘Het feit dat een potentiële leverancier kritiek heeft op een mogelijke klant, heeft een negatief effect op de waarschijnlijkheid dat u zaken met ons of onze toeleveringsketen zult doen”.

Minder dan een week nadat de inmiddels Britse minister van Spoorwegen de e-mail had verzonden, werd Dennis geschorst in afwachting van een onderzoek naar zijn opmerkingen. Inmiddels is hij ontslagen. Hij kreeg nog wel een financiële regeling aangeboden, maar dat was op voorwaarde dat hij een geheimhoudingsverklaring zou ondertekenen. Dat weigerde Dennis en vervolgens werd hij ontslagen met een opzegtermijn van vier weken.

‘Wangedrag in een openbaar ambt’

Wat nu? Hendy zit nog op het pluche, Systra hoopt dat het gewoon zaken kan blijven doen met Network Rail en Dennis… Ja, die zit thuis. “Het waren drie maanden van extreme stress en angst”, vertelt Dennis. “Ik heb een kind van één jaar, dus het heeft ons als gezin extreem onder druk gezet. Voor mij was het heel belangrijk hoe ik moest reageren als dit zou gaan zoals het nu is gegaan. Ik wist dat ik ervoor moest zorgen dat wat er gebeurd was openbaar zou worden gemaakt, in het belang van de industrie, maar ook in het belang van mijn carrière. Ik moest worden vrijgesproken en heel duidelijk zijn over wat er was gebeurd en waarom het was gebeurd.”

Waarvan acte. Dennis vindt dat hij niks verkeerds heeft gedaan. “Maar het resultaat is voor mij behoorlijk schokkend. Kijk, ingenieurs hebben een professionele ethische code. Daarin staat expliciet dat onze verantwoordelijkheid boven alles bij veiligheid ligt. Wat Systra heeft gedaan is suggereren dat hun reputatie zwaarder weegt dan de professionele ethische code van een ingenieur. Dat is een heel moeilijk precedent om te scheppen. Wat betekent dat voor ingenieurs? De meerderheid werkt voor een aannemer of consultant. Betekent dit dat onze code nergens voor staat, dat we geen bescherming krijgen?”

Ook over de minister steekt hij zijn mening niet onder stoelen of banken. “Wat Hendy heeft gedaan is wangedrag in een openbaar ambt. Hij is helemaal vóór pleitbezorgers voor de spoorsector, zolang ze maar applaudisseren voor de spoorwegen. Zodra ze gaan vragen om de spoorwegen te repareren, verliest hij zijn interesse in die persoon. Of misschien nog erger. Kijk, als de veronderstelde open veiligheidscultuur van de spoorweg nog ergens voor staat, is Hendy’s positie als architect van de nieuwe structuur van de spoorwegindustrie onhoudbaar.”

Dennis verwacht “een volledige en openbare verontschuldiging” van zowel zijn voormalige werkgevers als Network Rail. “Samen met Hendy hebben ze me ten onrechte een baan ontzegd die ik met trots had verdiend en ze hebben de laatste drie maanden van mijn leven tot een hel gemaakt. Dat moeten ze nu publiekelijk rechtzetten.” Of dat ervan komt, staat nog te bezien.