In 2020 bedroeg de schade aan ondergrondse kabels en leidingen door graafschade in heel Nederland zo’n 38,4 miljoen euro. Dat is een stijging van ruim 10 procent ten opzichte van het jaar daarvoor. Ook in het spoor komt het regelmatig dat er kabels worden geraakt, omdat die op plekken liggen waar het niet werd verwacht of door onzorgvuldig graven. Dit heeft regelmatig een negatieve impact op het treinverkeer.

De nieuwe richtlijn CROW 500 schrijft voor dat alle partijen volgens dezelfde manier gaan werken, waarmee grote graafschades worden voorkomen. Deze richtlijn wordt alleen nog niet als protocol toegepast in de spoorsector, weet Dick Broekhuizen van Terra Carta. Dit zou volgens hem wel verstandig zijn.

TerraCarta wordt vaak ingezet in vooronderzoek voorafgaand aan een bovenbouwvernieuwing (BBV). “Uit onze resultaten blijkt vrijwel altijd wel dat er afwijkende kabels zijn gevonden die ProRail heel eenvoudig zou kunnen aanpassen.”

‘Niet alleen checkboxen afvinken, maar naar de regels leven’

“Soms zegt een grondroerende partij zoals een aannemer wel eens: Ik moet CROW 500-conform gaan werken. Heb je een lijstje voor mij?”, zegt Broekhuizen. “Werken volgens deze richtlijn betekent dat je niet alleen checkboxen moet afvinken, maar je ook naar deze richtlijn moet leven. Daarvoor is de bewustwording nodig dat als je grondroerende activiteiten uitvoert, dat er op een bepaalde manier gewerkt moet worden in relatie tot de ondergrondse infra.”

Terra Carta helpt partijen die deze regelgeving niet beheersen en geeft cursussen aan grondroerende bedrijven om dit in de praktijk toe te passen. “Het zou goed zijn als ProRail bepaalt dat de spoorsector CROW 500-conform gaat werken. Het voordeel is dat er een uniforme richtlijn komt en dat alle partijen op dezelfde manier gaan werken.”

Deze richtlijn geldt op dit moment al voor kabels en leidingen in de openbare ruimte, maar niet voor het spoor dat ProRail beheert, omdat dat private grond is. “Maar ook op private grond komt frequent graafschade voor.”

‘Het zou mooi zijn als ProRail de CROW-richtlijn omarmt’

Op dit moment wordt volgens Broekhuizen wel gevraagd aan aannemers om een conditionerend onderzoek te doen naar de ligging van kabels en leidingen, maar dit is nog niet gekoppeld aan de richtlijn. “Het zou mooi zijn als ProRail de CROW-richtlijn omarmt om schades te vermijden. Daardoor zullen treinen minder vaak stil komen te staan.”

Een mooi voorbeeld is volgens Broekhuizen het project GOOI (Grip op Ondergrondse Infra) dat tussen 2012 en 2016 is uitgevoerd. Het project had als doel om inzage te krijgen in de daadwerkelijke ligging van de spoorse kabels en leidingen, waardoor er minder graafschades ontstaan. Daarmee wordt treinhinder voor goederen- en reizigerstreinen voorkomen. In het project werden kabels en leidingen in de buurt van spoor en stations in kaart gebracht. Met onder andere de grondradartechniek werd de ondergrond langs het spoor gescand op diverse soorten kabels zoals datakabels, elektriciteitskabels, seinkabels en 10 kv-hoogspanningskabels.

“Uit dit onderzoek bleek dat er veel afwijkingen waren ten opzichte van de gegevens die van tevoren bekend waren. We zien dat in de praktijk bij veel meer spoorprojecten terug. Vaak wordt er gedacht een aannemer moet het spoor toch vernieuwen, dus dan kan deze partij ook gelijk de mutaties onderzoeken en vastleggen in het beheerssysteem van ProRail. Maar in de praktijk wordt dat niet altijd op de juiste wijze gedaan.”

Alle partijen zijn verantwoordelijk

Het voorkomen van graafschade aan kabels en leidingen is volgens Broekhuizen een verantwoordelijkheid van alle partijen in de graafketen. Ook bij de uitrol van ERTMS is volgens Broekhuizen het belangrijk dat vooraf de kabels en leidingen correct in kaart gebracht worden.

“Wanneer we het kostenaspect ervan houden tegen de totale verwachtte kosten van de ERTMS uitrol dan zullen de kosten voor het karteren van alle kabels en leidingen van ProRail uitkomen op een fractie van de totale kosten voor de implementatie van ERTMS en daarbij kan dit zelfs in enkele maanden worden uitgevoerd. Hiermee behaal je niet alleen rendement op deze uitrol van ERTMS maar ook op alle toekomstige werken in de railsector. Immers er is een correcte 0-opname gemaakt die je slechts nog maar hoeft bij te houden.