Kosten uitrol ERTMS hoger dan verwacht, programmabeslissing uitgesteld
De Nederlandse overheid zal dieper in de buidel moeten tasten voor de uitrol van het beveiligingssysteem ERTMS. Uit een voortgangsrapportage van het Programma ERTMS blijkt de spoorsector met het huidige budget slechts zeven tot acht baanvakken met het Europese systeem uit kan rusten. Eerder werd gedacht dat de financiering de ombouw van twaalf baanvakken zou dekken.
De Nederlandse overheid heeft voor de uitrol van ERTMS tot 2030 2,4 miljard euro beschikbaar gesteld. Dit wordt nog aangevuld met subsidies en aanvullende financiering. Het programmabureau meldde in 2016 dat met dit budget twaalf baanvakken met het Europese systeem kunnen worden uitgerust. Nieuwe kostenramingen geven nu een ander beeld. De Europese Rekenkamer kwam eerder al met een soortgelijke conclusie.
Minder baanvakken
Staatssecretaris Stientje van Veldhoven meldt in de begeleidende brief bij de voortgangsrapportage dat minder baanvakken kunnen worden aangepast, omdat de directe kosten hoger zijn dan eerder verwacht. Er komen kosten bij vanwege ‘het opzetten van een testlab, het aanpassen van twee bestaande baanvakken voor ervaringsleren van machinisten en extra budget voor beheer en onderhoud die niet in de raming van de voorkeursbeslissing waren meegenomen’.
Daarnaast wordt duidelijk dat de programmabeslissing over het Europese spoorbeveiligingssysteem is uitgesteld naar volgend jaar. Deze stond eerder gepland voor dit jaar. Het uitstel betekent volgens het programmabureau ook dat ‘de indienststelling van de eerste twee baanvakken naar achteren schuift’. Die kunnen volgens de nieuwe planning pas tussen 2026 en 2028 in gebruik worden genomen. Het uitstel van de programmabeslissing heeft te maken met de complexiteit van het project en de vele onderlinge afhankelijkheden binnen het programma. 2018 zal volgens Van Veldhoven daarom in het teken staan ‘van het toetsen, het finaliseren van de aanpak en het optimaliseren van een doelmatige en tijdige uitrol’.
Programma ERTMS
Het Programma ERTMS is een samenwerkingsprogramma tussen het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, ProRail en NS. Dit jaar is de programmadirectie van ERTMS overgegaan van het ministerie naar ProRail, met IenW als opdrachtgever. “Deze verandering is gewenst, maar betekent ook veel voor de samenwerkingspartners”, zo valt in de voortgangsrapportage te lezen. “Het risico dat de juridische en contractuele uitwerking meer tijd in beslag neemt dan verwacht treedt op, maar heeft naar verwachting geen invloed op het moment van besluitvorming over de programmabeslissing.”
Bron: Programma ERTMS
Landelijke uitrol
De bewindsvrouw geeft aan dat ERTMS wordt geïnstalleerd op de spoorlijnen ‘waar het de meeste maatschappelijke baten’ heeft. De landelijke uitrol zal volgens haar tot ongeveer 2050 duren. Omdat het Infrastructuurfonds tot 2031 loopt, wordt er bekeken of er ‘aanvullende middelen’ nodig zijn. Van Veldhoven geeft aan dat het huidige budget van honderd miljoen euro per jaar voor treinbeveiliging ‘niet voldoende is om de landelijke uitrol van ERTMS te bekostigen’.
Het Programma ERTMS heeft Boston Consulting Group (BCG) de opdracht gegeven om de uitgangspunten waarop de programmabeslissing wordt gebaseerd getoetst. BCG is positief over het voornemen om nu te starten met de uitrol van ERTMS level 2 met Baseline 3. Ook is het onderzoeksbureau positief over het voornemen om het spoorsysteem eerst in het materieel in te bouwen en pas daarna in de spoorinfrastructuur.
Aanbevelingen
BCG beveelt aan om de keuze om de infrastructuur in twee percelen op te splitsen te heroverwegen. Het onderzoeksbureau adviseert om een scenario met één leverancier af te zetten tegen een scenario met twee leveranciers. Daarnaast stelt BCG dat er toch een proefbaanvak moet worden aangelegd. Het programma besloot eerder om dit niet te doen. “Technische en operationele restrisico’s kunnen met een proefaanvak verder worden verminderd”, zo luidt het advies.
Daarnaast vindt het onderzoeksbureau dat er moet worden nagedacht over het beheer van het testlab. Het Programma ERTMS besloot eerder om het beheer zelf te doen, maar volgens BCG zijn er genoeg voorbeelden in het buitenland waar dit aan de markt wordt overgelaten.
Snellere uitrol
Tijdens een ERTMS-conferentie in Milaan in maart van dit jaar werd al duidelijk dat diverse lidstaten worstelen met vertragingen en oplopende kosten bij de uitrol van het Europese beveiligingssysteem. Tijdens het congres riepen diverse spoorexperts op om door te pakken met de uitrol van ERTMS. Daarvoor zou de sector zich flexibeler moeten opstellen. Alberto Mazzola van de Italiaanse spoorwegen Ferrovie dello Stato (FS) waarschuwde dat het ERTMS-systeem in zeven tot tien jaar moet worden uitgerold. Als het langer duurt dan loopt men het risico dat de techniek al weer achterhaald is.
Lees ook:
U las zojuist één van de premium artikelen gratis.
Wilt u onbeperkt lezen? Sluit nu een actie abonnement af en
krijg onbeperkt toegang tot vakinformatie over de spoormarkt.
Bent u al abonnee?
Het probleem zit in de opzet van het project. Veel complexe baanvakken (in de Randstad) worden eerst gedaan, waardoor je alle complexiteit meteen voor je kiezen krijgt. Beter is om te beginnen met rustige baanvakken zoals Z02 of Z06, en daar de basis leren, waardoor men later makkelijker de complexe vaanvakken aankan. Huidige opzet is een recept voor tegenvallers, en extra budget (wat de bouwers minder erg vinden dan de belastingbetaler).
Dan zal NS toch mee moeten werken. De ervaringsjaren Utrecht-Amsterdam hadden al achter de rug kunnen zijn als de SLT’s niet teruggebouwd zouden zijn. NS International en alle goederenvervoerders hebben al sinds 2007 ervaring met ERTMS, daar schijnt ProRail niet van te willen leren.
Buiten dat zitten er in de ontwikkelgroep onvoldoende mensen met ervaring en inzicht in de materie. Zo worden de nieuwe Baseline 3 processen bedacht door mensen die vooral een bureau taak hebben.
@Pat Rick, We zijn juist gestart op de makkelijkste baanvakken: BetuweRoute, HSL, Havenspoorlijn, Hanzelijn en Utrecht-Amsterdam. Niks complex aan, integendeel.
Het voordeel is dat we nu vooral eilandbedrijfjes hebben om te testen, maar dat heeft ook direct als nadeel dat er vrijwel geen ervaring is met aansluitingen op andere ERTMS lijnen. De enige lijn waar daarvan enige sprake is, is HVSL-BRA15. Het mag (moet?) nu dus juist complexer gaan worden anders komen we geen stap verder.
Qua omvang vergelijkbare landen als België, Zwitserland en Denemarken zijn al volop bezig om zo snel mogelijk hun hele spoorwegnet van ERTMS te voorzien. Maar Nederland neuzelt weer over centen en temporisering en problemen en uitstel. Dezelfde kruidenierspolitiek die bijvoorbeeld de ontwikkeling van een goed functionerend hogesnelheidsnetwerk in ons land de das om heeft gedaan. Ik zie omstreeks 2025 weer een parlementaire enquete aankomen. Terwijl we van de vorige ook niks hebben willen leren.