‘Tekort aan spoorwerkers wordt deze zomer nijpend’

Aannemers en detacheringsbureaus voorzien grote problemen bij de uitvoering van grote spoorprojecten die voor dit voorjaar en de zomer op de planning staan. Uit de resultaten van de tweede editie van het Rail Carrière Onderzoek blijkt dat 82 procent van de respondenten geen geschikt personeel kan vinden.

Gebrek aan continuïteit, een salaris dat in vergelijking met de bouwsector relatief laag is en onaantrekkelijke werktijden maken het lastig om voldoende spoorleggers en baanmonteurs te vinden voor aanstaande projecten. Van de bijna 800 respondenten op het Rail Carrière Onderzoek 2019, geeft 69 procent aan dat er een groot tekort aan personeel is. 82 procent zegt moeite te hebben met het vinden van geschikt personeel.

Rail Carrière Onderzoek

De concurrentie vanuit andere sectoren is groot, want bijna 50 procent van de deelnemers aan het onderzoek zegt collega’s te zien overstappen naar andere sectoren dan het spoor. 52 procent zegt zelf een baan buiten het spoor te overwegen. De bouw wordt daarbij vaak genoemd als alternatief. Vooral de tijden dat aan het spoor gewerkt kan worden en de lange periodes die tussen de projecten zitten, bezorgen aannemers, detacheerders en uitzendbureau hoofdbrekens.

“In de afgelopen maanden lag het werk vrijwel stil omdat er geen opdrachten waren vanuit ProRail”, zegt Goof Bos van A+W Spoordiensten. Een detacheringsbureau dat zelf twintig mensen in vaste dienst heeft en daarnaast veel zzp-ers inhuurt voor spoorprojecten. “Veel mensen zaten thuis in afwachting van opdrachten die nog definitief gemaakt moesten worden. Nu langzaamaan duidelijk wordt welke projecten wanneer definitief doorgaan, kunnen we mensen gaan vastleggen. Het probleem is alleen dat veel van hen inmiddels ergens anders aan de slag gegaan zijn. Meestal in de bouw. Want daar is wel continuïteit in het werkaanbod en hoeven ze niet ’s nachts, in het weekend en in de vakantieperiodes te werken.”

Noodklok

Alleen voor A+W Spoordiensten geldt al dat zij 75 mensen per dag nodig hebben, maar Bos weet nu al dat hij niet zo veel mensen kan krijgen. Vanuit de aangesloten leden van de Branchevereniging Inhuur Railnfra i.o. komt hetzelfde beeld naar voren. “De aannemers luiden de noodklok nog niet, maar volgens mij steken zij de kop in het zand voor dit probleem”, zegt Bos

Voor de korte termijn ziet hij geen oplossing. Een beter salaris zal volgens hem niet direct effect hebben om mensen vast te houden. “Een betere spreiding van projecten is de oplossing. Maar het aantal treinvrije dagen dat het mogelijk maakt om een traject helemaal af te sluiten is beperkt en wordt nu meestel in de herfstvakantie, de zomerperiode of tijdens de feestdagen ingepland. Wellicht dat de herinvoering van enkelsporige buitendienststellingen (het deels afsluiten van trajecten waarbij niet alle treinverkeer stilgelegd wordt) gaat helpen, maar dat moet op de lange termijn gaan blijken.”

Doelgroep

Collega detacheerder Jan Lindeman ziet naast de concurrentie vanuit de bouw vooral de vergrijzing als een bedreiging voor het personeelsaanbod. Hij staat daarin niet alleen, 84 procent van de respondenten is van mening dat de sector in rap tempo vergrijst. Volgens Lindeman moet de sector meer open staan voor andere doelgroepen. “Het aantal jongeren in Nederland zal de komende 30 jaar gewoon teruglopen, dus de aanwas zal steeds moeilijker worden. Bovendien neemt de concurrentie met andere sectoren alleen maar toe. Ik denk dat er een soort overkoepelend comité moet komen om over dit onderwerp structureel na te denken en bevoegdheden heeft om maatregelen te nemen.”

Bouwbedrijf BAM Infra werkt met eigen mensen aan het spoor en maakt daarnaast ook gebruik van flexibele inzet. “Dat is noodzakelijk om de tijden van pieken in het werk op te kunnen vangen”, zegt woordvoerder Bert Ooms. “Daarnaast zien we dat het steeds lastiger wordt om mensen aan te trekken, omdat het werk vaak ’s nachts, in weekenden en in vakanties plaatsvindt.”

BAM Infra Rail zegt het personeelsprobleem in de branche te zien en is volgens Ooms druk bezig om te kijken welke oplossingen er voor bedacht kunnen worden. “Dat het niet eenvoudig is deze mensen te vinden en op tijd aan ons te binden, daar zijn we wel van doordrongen. Personeelstekort is een serieus probleem dat ons enorm bezig houdt. Het spoor is natuurlijk een bijzondere markt, met maar enkele opdrachtgevers en afwijkende werktijden en omstandigheden. Relatief gezien is de pool van mensen die dit werk doen ook niet groot. Een mogelijkheid zou zijn om mensen uit ander BAM divisies in te zetten op het spoor, maar het tekort aan mensen speelt overal. Verder zoeken wij het ook in samenwerkingen met andere aannemers door mensen en materieel van elkaar in te huren. Het is denk ik vooral belangrijk dat we met ProRail en andere aannemers kijken hoe we de branche aantrekkelijk kunnen maken voor vakmensen.”

Voorspelbaar

ProRail krijgt vaak de zwarte piet toegeschoven omdat zij de voornaamste opdrachtgever zijn en dus ook de planning bepalen van projecten op het spoor. De gewraakte investeringsachterstanden bij ProRail behoren volgens de railbeheerder sinds 2016 tot het verleden. ProRail zelf zegt er alles aan te doen om voorspelbaar te zijn en een zo hoog mogelijke continuïteit te krijgen in het werk dat het op de markt zet om zo een goede prijs en uitvoering te krijgen. “Daar wordt door ons met een ‘Masterplanning’ hard aan gewerkt”, zegt woordvoerder Andy Wiemer. “Feit is dat heel grote projecten alleen in vakantieperiodes uitgevoerd kunnen worden om de reizigers niet te veel te hinderen. Het plannen van projecten is een monsterklus en daarmee zal je nooit iedereen tevreden kunnen krijgen, maar daar doen we wel onze uiterste best voor. We zoeken steeds naar de allerbeste combinatie van alle factoren.”

Volgens Wiemer ligt de verantwoordelijkheid voor het probleem voor een deel ook bij de aannemers zelf. “De gehele bouwsector maakt meer gebruik van inhuur en onderaanneming dan tien jaar geleden. De aannemers nemen pas mensen aan zodra zij het werk gegund hebben. ZZP-ers stappen gemakkelijk over naar een ander project als ze daar een hoger tarief kunnen ontvangen.”

Aanzuigend effect

ProRail ziet ook de sterk toegenomen vraag in de bouwsector en het effect hiervan op het spoor. Wat volgens de spoorbeheerder spreekt voor de sector is dat deze minder afhankelijk is van de economische situatie dan de bouw. “In tegenstelling tot de woning-, bedrijfsruimte- en kantorenmarkt hebben wij geen echte dip gehad in ons werkpakket. ProRail is fors blijven aanbesteden.” Volgens ProRail maakt de volledige (spoor)bouwmarkt wel een enorme groei door en heeft dat een aanzuigend effect op medewerkers in de spoorsector. “Zeker de door onze aannemers gebruikte ZZP-ers hebben veel keuze waar ze kunnen werken. Als railsector moeten we dus investeren in het aantrekkelijk houden van dit deel van de bouwsector.”

Aannemer Strukton voorziet vooralsnog geen problemen bij de grote projecten die er op korte termijn aankomen, maar merkt natuurlijk ook dat het vinden van technisch personeel een structureel probleem is in alle sectoren. Volgens woordvoerder Irene van Dam neemt Strukton tegenwoordig zo veel mogelijk baanwerkers vast in dienst. “Maar bij pieken ontkomen wij er natuurlijk niet aan om extra krachten in te huren. Het voordeel hierbij is dat projecten op het spoor een lange voorbereidingstijd hebben. We weten 26 weken vooruit wanneer we kunnen starten en dat geeft tot nu toe voldoende ruimte om mensen te vinden.” Om het spoor aantrekkelijker te maken als werkplek zet Strukton zo veel mogelijk in op innovaties om overdag te kunnen werken. “We werken zo veel mogelijk met prefab elementen en ook de mogelijkheid om een baan af te sluiten terwijl het treinverkeer op het naastgelegen spoor verder biedt voordelen.”

Lees ook:

• Spoorsector kampt met uitstel projecten door ProRail
• ProRail: onderbesteding in uitgaven voor spooronderhoud voorbij
• Staatssecretaris: Prorail houdt miljoen voor spoor opgepot

Tijdens de Rail Carrière Dagen van 26 tot en met 28 maart in Utrecht is er volop aandacht voor deze problematiek. De Rail Carrière Dagen zijn een gratis netwerkplatform voor starters, young professionals en studenten met affiniteit voor techniek, bouwkunde en infrastructuur.